Afleveringen
-
Sóms is een militaire coup een zegen voor een land. Dit uitzonderlijke feit deed zich - nu precies 50 jaar geleden - voor in Portugal. De ‘Revolução dos Cravos’ in 1974 schreef niet alleen Europese geschiedenis, maar werkte door op wereldschaal van Afrika tot in het Kremlin. Bovendien zijn de gebeurtenissen van toen verrassend actueel, want veel wat in Portugal tijdens en na de Anjerrevolutie op zijn grondvesten deed schudden herkennen wij in het Europa en de wereld van nu.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Het Eurovisie Songfestival van 1974 - Abba won met Waterloo - was ook het stiekeme begin van de rebellie. Jonge officieren en hun manschappen smeedden een complot om de gruwelijke koloniale oorlogen in Afrika én het fascistisch-militair bewind in één klap te beëindigen. Twee liedjes op de radio waren voor de 'Movimento das Forças Armadas', de Beweging van de Strijdkrachten, het signaal om toe te slaan.
Jaap Jansen en PG Kroeger vertellen hoe dat plan mislukte doordat hun perfect geheimgehouden coup geheel onverwacht uitmondde in een wekenlang volksfeest en nationale roes van de 'Liberdade!' Het verkalkte militair bewind zeeg binnen enkele uren in elkaar. De jonge rebellen stonden plotsklaps voor de uitdaging het bevrijde, jubelende land te moeten regeren.
De twee jaar die volgden blijven ook nu nog leerzaam. Je zag hoe een 'junta' probeerde een democratie te vestigen en onderling verscheurd werd. Militairen zijn zelden begaafde politici en polderaars. Een tegencoup van ultrarechts leidde tot een communistische opstand en tegencoup van ultralinks. Uiteindelijk won een zelfbewust Europeesgezind 'midden' en sloeg Portugal de weg definitief in naar democratie, rechtsstaat en de EU. Inderdaad, zeer leerzaam voor het Europa van nu.
Niettemin waren ze in Brussel bij de NAVO en in Washington in paniek. Hier dreigde een trouwe bondgenoot in de handen van het Kremlin te vallen. Jaap vertelt over opgewonden gesprekken tussen Henry Kissinger en NAVO-chef Joseph Luns.
PG duikt in de memoires van Amerikaanse ambassademedewerkers die bijna wanhopig probeerden ‘Henry’ ervan te overtuigen dat de rebellen geen bloeddorstige communisten waren en Portugal een braaf land was, dat Washington vooral onder de arm moest nemen. Hoe dat afliep is heel leerzaam voor slimme, empathische diplomatie en nuchtere geopolitiek van vandaag.
Het politieke en Europese icoon in deze revolutie werd Mário Soares, de aanvoerder in ballingschap van de sociaaldemocraten. Hij gidste behendig en koersvast zijn land door coups en chaos uiteindelijk zelfs in hoog tempo de EU in. PG vertelt daarover uit directe, persoonlijke gesprekken dankzij zijn jarenlange vriendschap met Soares' echtgenote, María de Jesus Barroso Soares. Haar leven was minstens zo kleurrijk: van gevierd filmactrice, rebel in een concentratiekamp, balling in Parijs tot activistische en geliefde First Lady van haar vaderland.
De bloedeloze, feestelijke Anjerrevolutie werd model en voorbeeld voor veel politieke omwentelingen in die jaren en daarna. Zowel in Griekenland, Spanje als in Frankrijk is directe impact merkbaar. Lissabon 1974 doet daarbij denken aan Oost-Berlijn en Praag in 1989 en het Maidan-plein in Kyiv in 2014.
***
Verder kijken
1974 | De staatsgreep in Portugal | In Europa (2007-2009)
Andere Tijden - Koerier voor Portugal
***
Verder luisteren
158 - Portugal: aan zee is een land nooit klein
37 - Iconische Europarlementariërs (zoals Mário Soares)
236 – Václav Havel, de dissident die president werd
163 - De ondergang van de Sovjet-Unie: hoe een wereldmacht verdampte
355 - Modern en succesvol Spanje
404 - 75 jaar NAVO: in 1949 veranderde de internationale positie van Nederland voorgoed
359 - Nederland en de slavernij, 150 jaar na de afschaffing
385 - Jan de Koning en het verschil tussen een greppel en de laatste gracht
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:16:00 – Deel 2
00:32:35 – Deel 3
01:10:49 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Oana Lungescu groeide op in de ‘gruwelijkste dictatuur van het Oostblok’, Roemenië, waar ze gevolgd werd door de geheime dienst. Als BBC-redacteur zag ze de executie van dictator Ceaușescu. Bijna 14 jaar was ze de eerste woordvoerder van de NAVO - die deze week 75 jaar bestaat - en de secretaris-generaal.
Jaap Jansen en PG Kroeger praten met Oana Lungescu over haar avontuurlijke leven, de schok van 2021, de oorlog in Oekraïne en de tweede jeugd van het Atlantisch Bondgenootschap: "Als we eensgezind zijn kunnen we elke tegenstander aan."
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Atlantische Commissie en met donaties van luisteraars. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
This podcast holds a wide ranging dialogue with Oana Lungescu, the longest serving NATO-spokesperson in history. The episode starts and ends in Dutch. The conversation in English starts after three minutes and ends at 1 hour and 15 minutes.
At its 75th birthday Lungescu’s perspective is quite unique. Oana witnessed at first hand all major summits, meetings, controversies and personalities since many years. And her background as a refugee from the Ceaușescu tyranny in Romania gives her analysis additional historical relevance.
We first speak about life in Romania during that dark era. It is a tale of hunger, repression, Securitate persecution and escape to the West. Oana then tells about the fascinating times she witnessed at NATO in the years of upheaval of Obama, Trump, Putin, war in Ukraine and threats to Moldova, the Baltics and all of NATO. Riveting is her story about Yeltsin pleading Clinton to hand Europe over to Russia's geopolitical care, as a logical development from earlier history after the collapse of the Soviet Union.
Working very closely with the NATO secretary generals for many years makes the portraits Oana sketches of people like Rasmussen and Stoltenberg, as well as Klaus Iohannis and Mark Rutte very interesting and enlightening. Key to success and leadership are excellent listening qualities and strong cultural empathy.
***
Oana Lungescu was 31 toen de Muur viel en net enkele jaren ontsnapt aan de tirannie in haar vaderland Roemenië. Het verhaal over armoede, honger, rantsoenen en repressie gedurende heel haar jeugd is huiveringwekkend. Hoe de beruchte Securitate haar stervende vader benutte in een vergeefse poging Oana informant te maken - het geeft de luisteraar koude rillingen.
Langer dan wie ook trad zij op als woordvoerder van de NAVO. Politico omschreef haar als ‘een van de invloedrijkste vrouwen in Brussel’. Haar rijke ervaring klinkt door in heel het gesprek.
Door haar ervaringen was ze nooit zónder diepe angst voor Rusland, erkent ze. De inval op de Krim werd in haar ogen naïef bekeken. En toch was hóe Vladimir Poetin eind 2021 zijn overval op Oekraïne plande ‘een stomp in mijn maag’. In een adembenemend relaas vertelt ze hoe de Russische president Boris Jeltsin in 1999 aan zijn Amerikaanse collega Bill Clinton voorstelde samen de wereld te verdelen. "Geef mij Europa."
Ze werkte 24/7 met de secretarissen-generaal Anders Fogh Rasmussen en Jens Stoltenberg en vertelt aan wat voor eigenschappen een goede sg moet voldoen. Cruciaal is culturele empathie met 32 lidstaten, echt niet alleen met Amerika. Al is het best handig te weten welk dessert Barack Obama lekker vindt. En cruciaal is het vermogen met weinig woorden iets te zeggen dat afschrikt. 'Strategic ambiguity' is het toverwoord.
Dat de statisticus Stoltenberg de cijfers rond het halen van de 2 procent van het bruto nationaal product aan defensie-uitgaven zeer precies bijhoudt, is een boeiend detail. Scherp wijst zij erop dat juist een eeuwenoud mercantiel land als het onze de betekenis van Pacta sunt servanda zou moeten begrijpen. "Niet om Joe Biden een plezier te doen. Niet omdat Donald Trump toetert. Maar omdat het in ons aller belang is voor de veiligheid van elk land."
Met zoveel ervaring is het des te spannender haar en detail te volgen rond de opvolging van Stoltenberg. Haar portret van Klaus Iohannis – de rivaal van Mark Rutte als kandidaat secretaris-generaal - is zeer informatief. Haar analyse van wat een sg móet kunnen niet minder. "Héél goed kunnen luisteren, heel goed polderen en af en toe voor de toepen uit durven lopen op een cruciaal thema."
Het 75 jaar Jubileum in Washington in juli noemt zij bewust geen 'feestelijk gebeuren." De wereldsituatie is meer gespannen dan ooit sinds 1989, ‘dat jaar van genade’. Oana Lungescu drukt ons – Europeanen - op het hart anders te leren kijken en denken. Er is geen specifiek 'Europees politiek en strategisch theater' meer. Zo kijkt Xi niet, zo kijkt Poetin niet en Washington kijkt al heel lang zo niet meer.
***
Verder luisteren
404 - 75 jaar NAVO: in 1949 veranderde de internationale positie van Nederland voorgoed
361 - Vilnius, juli 2023: NAVO-top in het oog van de storm
348 – Oud-premier Natalia Gavrilița over Moldavië - het kleine, ook bedreigde buurland van Oekraïne
339 – De geopolitiek van de 19e eeuw is terug. De eeuw van Bismarck
336 - Timothy Garton Ash: Hoe Europa zichzelf voor de derde keer opnieuw uitvindt
279 - Jaap de Hoop Scheffer over Poetin, Oekraïne, de NAVO en de toekomst van de EU
272 - Dankzij Poetin: nu écht intensief debat over de toekomst van Europa
265 - Toetreding tot de NAVO, de reuzensprong van Finland
257 - Het machtige Rusland als mythe: hoe 'speciale militaire operaties' een fiasco werden
256 - Na de inval in Oekraïne: 'Nu serieus werk maken van Europese defensiesamenwerking'
163 - De ondergang van de Sovjet-Unie: hoe een wereldmacht verdampte
31 - Jamie Shea, oud-woordvoerder van de NAVO
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:23:49 – Deel 2
00:40:37 – Deel 3
01:24:00 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Zijn er afleveringen die ontbreken?
-
Nederland krijgt een nieuwe premier. Geert Wilders zelf mag niet, dus zoekt hij iemand 'van buiten'. Welke eigenschappen, capaciteiten, kansen en risico’s moet hij bij de selectie afwegen? Jaap Jansen en PG Kroeger helpen Wilders bij de zoektocht naar zijn eigen Pippi Langkous: "Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk wel dat ik het kan!"
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Loyaliteit
Elke PVV-politicus kent een permanente worsteling tussen 100 procent loyaliteit aan de chef en minimale ruimte voor eigen profiel. Wilders zoekt een premier die volstrekt loyaal zal zijn, bereid is de klappen op te vangen, maar niet de credits te verwerven.
Rivaliteit
Wilders wil geen rivaal. Hoe vindt hij een premier die niet slechts een tweederangsfiguur is waar Yesligöz en Omtzigt op neerkijken?
In Italië zagen we dit faliekant fout gaan bij de 'Vijf Sterren Beweging'. Oprichter en boegbeeld Beppe Grillo ging door zo’n rivaal ten onder. In de Katholieke Volkspartij (een voorganger van het CDA) moest partijleider Norbert Schmelzer boeten voor de gevolgen van zijn premierkeuze.
Vacuüm
De vier fractieleiders trekken de regierol naar zich toe; Wilders voorop. Omtzigt wil het premierschap sowieso marginaliseren. De premier moet weten te overleven tussen die vier, in zijn kabinet, in beide Kamers. Het Torentje als politiek vacuüm. Dit leidt tot permanent coalitieberaad van telefooncircuits op zondag tot brandjes blussen bij zaterdagse lekken. De leiders van PVV en NSC dreigen door dit proces te worden opgeslokt. Is de VVD zo slim een vicepremier te kiezen die zo de échte coalitieaanvoerder zou kunnen worden?
Onzichtbaar
Alle partners in EU en NAVO gaan testen of de nieuwe premier wat voorstelt. Kan hij of zij polderen? Moet-ie voor elk besluit afwachten welke orders hij krijgt van Wilders of Omtzigt? Dan wordt al snel buiten Nederland om zaken gedaan en zitten wij met de voldongen feiten. De premier is dan gereduceerd tot butler van de fractieleiders.
Populair
Een minister-president presenteert zich graag als aanvoerder ‘van alle Nederlanders’. Pikt de PVV-aanhang dit wel? Grootste gevaar voor Wilders is dat onverwachte omstandigheden in het Torentje toch weer een 'nationaal figuur' scheppen; een staatsman die op eigen kracht populair wordt.
Financiën
Elk kabinet heeft baat bij dat ene, sterke duo dat elkaars bondgenoot is: de premier en zijn minister van financiën. Lubbers en Ruding. Rutte en Dijsselbloem. Wilders zal zo’n tandem met argwaan bezien. Kan de VVD niet beter afzien van Financiën om het ‘gul’ aan NSC te schenken?
Rutte
Intussen regeert Rutte IV onverdroten voort. De premier reist als oliemannetje de wereld over. Ministers dealen met de vaak sterk verdeelde 'Rechtse Vier' in de Kamer en zetten ondertussen hun beleid sinds grotendeels voort. Eigenlijk blijkt juist dit kabinet het échte extraparlementaire experiment! Bij de Voorjaarsnota kan het binnenkort zijn meesterproef afleggen, ook richting Brussel. Op geheel onvoorziene wijze is deze situatie voor alle betrokkenen - Rutte en zijn ministers, CDA en D66, PVV, NSC en BBB en zéker ook de VVD - bijna attractiever dan het alternatief.
***
Verder luisteren
410 - De Pirouette van Putters
402 - Het politieke landschap drie maanden na de verkiezingen
400 - De kabinetsformatie als de kat van Schrödinger
398 - Kabinetsformatie 2024: de lege stoel van Pieter Omtzigt
396 – Waarom kabinetsformaties vaak zo tergend lang en stroperig zijn
393 - Op naar een extraparlementair kabinet!
390 - Kabinetsformatie 2023: Het ethos van de haai
388 - Kabinetsformatie 2023: de lucht is geklaard, vier partijen kunnen met elkaar verder
386 – Ronald Plasterk, een verkenner met passie
384 - De overrompelende overwinning van Geert Wilders. Opnieuw slaat Nederland een onbekende weg in
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:40:56 – Deel 2
00:59:45 – deel 3
01:44:36 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Op 25 maart 1957 tekende Nederland als een van zes oprichters de verdragen van wat nu de Europese Unie is. En ondanks die lange tijd van steeds intensievere samenwerking en integratie blijken Nederlanders verbluffend weinig te weten van 'Europa'. Ze mogen op donderdag 6 juni gaan stemmen, maar waartoe, waarvoor of waarom? In geen lidstaat van de EU weten burgers zo weinig over hun Unie als hier bij ons.
Denk nu niet dat dit reden zou zijn tot enige ingetogenheid, laat staan zelfkritiek. 76 procent van de Nederlanders blijkt ervan overtuigd zelf prima te begrijpen hoe de EU werkt. 51 procent vindt zichzelf goed geïnformeerd. Ze denken overigens wel dat slechts 26 procent van de landgenoten dat ook is.
Jaap Jansen en PG Kroeger laten het er niet bij zitten. Ze komen met negen opmerkelijke aspecten van de EU die je toch echt zou weten. Soms verrassend, soms vermakelijk en altijd uitdagend tot dieper denken en vorsen.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Die negen aspecten zijn:
1] Ursula von der Leyen is een ambtenaar
Geen presidentieel paleis, geen scepter of gouden troon voor haar. Ze is en blijft een ambtenaar in een kantoor met een werkflatje. En hoe dat komt? Door een felle strijd tussen Charles de Gaulle en haar enige Duitse voorganger!
2] 27 lidstaten? Welnee!
Een van de opmerkelijkste fenomenen in Europa is de hoeveelheid eigensoortige 'kringen en cirkels' die zijn ontstaan rond de Unie. Bijna altijd vanwege hun specifieke thema of de intensieve uitwisseling van belangen en kennis tussen EU-lidstaten en hun buren dichtbij en soms heel ver weg. In het hoger onderwijs is er een soort EU-variant met liefst 49 leden. En Rishi Sunak heeft alles uit de kast gehaald om op een cruciaal strategisch terrein weer actief mee te mogen doen met de EU. Zijn entreegeld? Zo'n €2,5 miljard per jaar!
3] De EU bevindt zich in Europa? Kijk nog eens!
Allerlei EU-lidstaten hebben historische en geografische banden met eilanden en territoria over heel de aardbol. Ook Nederland. En de EU onderhoudt waar mogelijk vele relaties met die streken. Van de Azoren tot Wallis ver weg in de Stille Oceaan. Van een raketbasis naast Suriname, het ijzige Groenland tot de Cariben en de Indische Oceaan. Europa is overal.
4] Het Europees Parlement is heel machtig
Zó machtig zelfs, dat de Tweede Kamer besloten heeft de nieuwe kabinetsploeg net zo te gaan grillen als gebruikelijk is bij de benoeming van elke nieuwe Europese Commissie. De Europese democratie als voorbeeld voor de nationale - wie had gedacht, juist nu?
5] Straatsburg een kostbare verspilling? Juist niet!
Geen betere locatie voor het Europees Parlement als de fascinerende stad aan de Rijn met zijn rijke historie. Het parlement juist daar onderstreept immers dat Brussel niét een soort hoofdstad is met een superregering. Bovendien zit ook de 'mensenrechtenwaakhond' van Europa in die stad en blijkt dat juist de vergaderweken in Straatsburg slagvaardig zijn.
6] De EU is een koopje
448 miljoen burgers krijgen door de Europese begroting diensten, kansen, connecties en investeringen die nationaal onmogelijk zijn. De Nederlanders waarderen deze bovendien zeer, zo blijkt. Ze willen er meer van. En dat tegen een prijs van niet veel meer dan 1 procent van het BBP. "Eén cappuccino per dag" grapte Jean-Claude Juncker.
7] De EU is zo moeilijk te snappen - toch?
De ergste vijand van de EU is de politieke cultuur van de Unie zelf. Het eigen beleids-chinees van de mandarijnencultuur zit de EU vaak dwars. Hoe dat komt is een verhaal op zich. Maar wel een boeiend verhaal! Over Coreper, comitologie en wat al niet.
8] De EU is toch inefficiënt?
Het is helder wie er belang bij hebben het te blijven vertellen. En waarom zij er niet over piekeren dat te veranderen. Die belanghebbenden zijn de 27 lidstaten zelf. En dat weten zij donders goed.
9] Blunders van Nederlanders
Omdat Nederlanders zo weinig weten over de EU, zijn ze in Brussel berucht om de onhandige fouten, tactische uitglijers en onbegrip hoe het toch echt werkt. Een confronterende opsomming van klassieke blunders!
***
Verder lezen
Standard Eurobarometer 100 - Autumn 2023
***
Verder luisteren
407 - Cruciale Europese verkiezingen
378 - Dertig jaar na 'Maastricht' is Europa toe aan een nieuwe sprong voorwaarts
344 - Nederland in Europa: een masterclass door Tom de Bruijn
340 – Caroline van der Plas ontvangt Frans Timmermans. Vijf misverstanden over Europa
336 - Timothy Garton Ash: Hoe Europa zichzelf voor de derde keer opnieuw uitvindt
333 - Een 'bromance' tussen Rishi Sunak en Emmanuel Macron. De haat-liefdeverhouding van Britten en Fransen
328 – Nieuwe rauwe wereld. Brexit, what Brexit?
299 - Dramatische verschuivingen in de wereldpolitiek. Europa heeft eindelijk een telefoonnummer
272 - Dankzij Poetin: nu écht intensief debat over de toekomst van Europa
124 - 95 jaar Jacques Delors
109 - Mathieu Segers: Sterke lidstaten maken Europa sterk
100 - Nederland in Europa: lusten en lasten door de eeuwen heen
47 - Adenauer, de eerste Kanzler
35 - Charles De Gaulle
32 - Churchill en Europa: biografen Andrew Roberts en Felix Klos
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:30:33 – Deel 2
00:50:26 – Deel 3
01:21:21 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
De kabinetsformatie komt in een nieuwe fase. Na 120 dagen gaan PVV, VVD, NSC en BBB dan toch in overleg over de inhoud van een gezamenlijk kabinetsbeleid. Jaap Jansen en PG Kroeger bezien wat de nieuwe informateurs Elbert Dijkgraaf en Richard van Zwol kunnen meenemen uit het voorwerk van Kim Putters. En ze bespreken het fascinerende Kamerdebat daarover.
Hoeveel landmijnen liggen er op de weg naar het Torentje? Hoe gewoon is het ongewone kabinet dat er nu zou moeten komen? Hoe vinden de 'rechtse vier' een minister-president en hoeveel ruimte heeft die zelf nog in het Torentje?
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Deze aflevering bevat een advertentie voor Yellowstone, die serie op SkyShowtime. SkyShowtime kun je 7 dagen gratis proberen. Daarna betaal je 6 euro 99 per maand en het is maandelijks opzegbaar.
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Het is tragisch voor oud-informateur Putters, maar feitelijk werd zijn eindverslag door bijna alle fracties opzijgeschoven. Ook door de vier onderhandelaars. Het document was wijdlopig en zat vol innerlijke tegenstrijdigheden.
Putters stelde een baaierd aan nevengeschikte deelakkoorden voor, met alle mogelijke partijen. En groeiende beleidsruimte voor ambtenaren, experts en uitvoeringsorganen.
Geert Wilders, Pieter Omtzigt en Dilan Yesilgöz gaven toe dat ze weinig verwachten van een akkoord op hoofdlijnen. "Eerst zien en dan geloven" zei de PVV-leider smalend.
De papieren pirouette van Putters met een ‘extraparlementair kabinet' dat 'programkabinet' zou moeten heten, deed Wilders af met enige irritatie over verspilling van tijd en moeite. Hij zei de Europese begrotingsregels te accepteren, maar liet verder op geen enkele manier blijken dat de PVV zich wil binden. En dat terwijl NSC juist beaamde dat in een hoofdlijnenakkoord gedetailleerde afspraken over begrotingsbeleid noodzakelijk zijn. Ook de VVD vindt dit een cruciaal aspect.
Eén fractie leek in het debat geheel afwezig. BBB werd nimmer meegenomen als factor. De grote winnaar van de Provinciale Statenverkiezingen (en dus de Eerste Kamer) lijkt gemarginaliseerd tot bijwagen van de PVV.
Twee thema's blijken voor Dijkgraaf en Van Zwol nu al explosief. Het Torentje en Oekraïne. Op beide fronten toont Wilders een nauwelijks ingehouden woede.
Vermakelijk was de bekentenis van Rob Jetten (D66) dat hij als ‘simpele Brabantse jongen’ Omtzigts ‘diepe overtuiging van een andere wijze van regeren’ niet kon volgen. De D66-leider griste vakkundig het ‘camouflagenet’ weg dat Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) had ontwaard.
Wilders kon niet verkroppen dat hij voor het landsbelang toch een groot gebaar had gemaakt. De sereniteit van een staatsman ontbeerde hij ook nu. De PVV-leider dreigde in en na het debat met ‘keihard onderhandelen’ waarin hij niets meer zou weggeven. SP-aanvoerder Stephan van Baarle had politiek en cultureel fraaiste observatie: hier was nu ook eens voor het Torentje een stagiair geweigerd omwille van zijn afkomst.
***
Verder kijken
De nieuwe kleren van de keizer - Lekturama Luister Sprookjes
***
Verder luisteren
402 - Het politieke landschap drie maanden na de verkiezingen
400 - De kabinetsformatie als de kat van Schrödinger
398 - Kabinetsformatie 2024: de lege stoel van Pieter Omtzigt
396 – Waarom kabinetsformaties vaak zo tergend lang en stroperig zijn
393 - Op naar een extraparlementair kabinet!
390 - Kabinetsformatie 2023: Het ethos van de haai
388 - Kabinetsformatie 2023: de lucht is geklaard, vier partijen kunnen met elkaar verder
386 – Ronald Plasterk, een verkenner met passie
384 - De overrompelende overwinning van Geert Wilders. Opnieuw slaat Nederland een onbekende weg in
372 - Nieuwe partijen als Nederlandse traditie - en de afgrond die altijd weer dreigt
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:31:36 – Deel 2
00:40:26 – Deel 3
01:24:00 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Er stond een primeur voor de deur. Een staatsbezoek van Willem-Alexander en Máxima en een grote handelsmissie naar de economisch bloeiende Socialistische Republiek Vietnam. De onverwachte perikelen daarbij, de rijke voorgeschiedenis en geopolitieke betekenis daarvan vertellen veel over de rol van Nederland op het wereldtoneel, in de globalisering, de kenniseconomie en ook als Europese geopolitieke speler.
Vietnam heeft veel meer historie, cultuur en politieke achtergronden dan de eerste associaties die veel mensen nog hebben met revolutionaire opstand, oorlogsgeweld, LBJ, Nixon en bootvluchtelingen. Het werd na vele jaren van rampspoed een snelgroeiende economie. Nederland speelt daarbij als grootste handelspartner vanuit de EU een aanzienlijke rol. Jaap Jansen en PG Kroeger schetsen hoe dit ontstond en de impact ervan.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
De handelsrelaties zijn rijk geschakeerd - van garnalen tot koffie, van havenbouw tot watertechnologie en van specerijen tot arbeidsmarktkennis – en tonen op vele terreinen een integratie van kennisdeling, sociale vooruitgang, duurzaamheidsinitiatieven en de ontwikkeling van infrastructuur en landschap, waarin ook bestrijding van ontbossing en vervuiling van de grote delta’s wordt aangepakt.
Wageningen Universiteit was al snel na de communistische machtsgreep in 1975 actief bij rijstbouw in de Mekongdelta om de hongersnood tegen te gaan. Uit die ervaringen ontstonden op nieuwe handelsrelaties gerichte initiatieven in allerlei specialismen van Vietnam en van Nederlandse knowhow en innovatie in land- en tuinbouw, water en duurzaamheid.
Door zijn rijke, bij ons vaak nauwelijks bekende cultuur en geschiedenis bieden nieuwe relaties vele mogelijkheden tot inspiratie. PG belicht enkele verrassende momenten. Van de historie van de koffiecultuur en haar band met de DDR tot de tientallen eeuwen van spanningen met China. En hoe de islamitische beschaving naast de boeddhistische en katholieke een stempel op Vietnam drukte.
Het huidige Vietnam is een strak geleid communistisch regime, dat tijdig de lessen trok van de successen van Deng Xiaoping en de ondergang van oude bondgenoot de Sovjet-Unie. De economische hervormingen, gecombineerd met de geopolitieke positie tussen grote mogendheden trokken ook de aandacht van de EU. Nederland is daarbij een duidelijke voorloper.
Het raadsel van de onverhoedse opschorting van het staatsbezoek is politiek van belang. Duidelijk is dat ook Vietnam patronen kent van andere communistische regimes. Bejaarde Politburo-leden onder leiding van partijchef Nguyễn Phú Trọng proberen hun macht te behouden met behulp van steeds weer nieuwe campagnes tegen corruptie en slecht management van staatsbedrijven.
De actuele signalen uit het regime in Hanoi duiden erop dat voor allerlei feestelijke en officiële ceremonies het moment opeens slecht gekozen is. Alle reden om goed te volgen wat in Vietnam te gebeuren staat.
***
Verder luisteren
381 - Het Betrouwbare Bronnen Kenniscoalitie debat 2023
359 - Nederland en de slavernij, 150 jaar na de afschaffing
339 – De geopolitiek van de 19e eeuw is terug. De eeuw van Bismarck
309 - Acht miljard aardbewoners
306 - De gevoelige geopolitieke relatie met China
300 - Etische politiek: het bijzondere Nederland met zijn 'moreel hoogstaande opvattingen'
299 - Dramatische verschuivingen in de wereldpolitiek. Europa heeft eindelijk een telefoonnummer
262 - Waarom India - ook voor Nederland - steeds belangrijker wordt
245 - Oompje neemt de trein – de reis die China naar de 21e eeuw bracht
227 - Structureel extra investeren in onderzoek en ontwikkeling helpt de Nederlandse economie enorm vooruit
158 - Portugal: aan zee is een land nooit klein
116 - Oproep aan het kabinet: We mogen Afrika in deze crisis niet vergeten
25 - Kim Putters: Smeulende kwesties in een welvarend land ** PG: Hoe China ondanks boycot toch zaken wilde doen met Nederland
24 - Ties Dams over China's nieuwe keizer Xi Jinping
13 - Sigrid Kaag over hulp en handel
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:27:45 – Deel 2
00:49:10 – Deel 3
01:13:00 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
In elke kabinetsformatie klinken verzuchtingen en klachten over hoe 'de ambtenaren' het komende beleid zouden gaan frustreren en hun wil opleggen aan nieuwe bewindslieden. Voormalig LPF-vicepremier Eduard Bomhoff waarschuwde deze week PVV en BBB voor machtige tegenstrevers onder hoge ambtenaren, allemaal van D66. Een meegenomen groepje eigen mensen zou ze in de gaten moeten houden en zelf de brieven openen!
Die ambtenarenmacht valt wel mee, zien Jaap Jansen en PG Kroeger. Sterker: ambtenaren zelf zijn vaak afkerig van grote bureaucratische apparaten. Een onthullend, leerzaam en fascinerend boek biedt hierbij opvallende inspiratie: G-Man. J. Edgar Hoover and the Making of the American Century van Beverly Gage (Yale University).
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Deze aflevering bevat een advertentie voor Yellowstone, die serie op SkyShowtime. SkyShowtime kun je 7 dagen gratis proberen. Daarna betaal je 6 euro 99 per maand en het is maandelijks opzegbaar.
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
J. Edgar Hoover was de langstzittende en machtigste ambtenaar van Washington in de 20e eeuw. 48 jaar leidde hij de veiligheidsdienst FBI en zijn voorganger. Presidenten en politici sidderden voor hem.
Maar klopt dit beeld wel? Gage schetst een rijk, gedetailleerd en genuanceerd portret van Hoover. Zij laat zien hoe zijn succes als bureaucraat ontsprong aan een nadrukkelijk onpolitieke aanpak; professioneel tot in de puntjes. En wars van 'imperium bouwen'.
Zijn organisatie moest vooral heel erg op hemzelf lijken, ook wat betreft het personeelsbeleid, de bureaucultuur en de nadrukkelijke afstand tot bestuurders en politiekorpsen op het lokale niveau. Klein maar fijn, hoogwaardig en technologisch geavanceerd was het motto. En hij wilde alleen jonge, witte mannen, liefst uit het zuiden van de VS.
Het is de New Deal van president Franklin D. Roosevelt die de FBI transformeert. De nieuwe president wilde een proactieve, diep in het sociale leven sturende overheid. En hij moest de paniek over de golf van criminaliteit van gangsters, maffia en het alcoholverbod de kop in drukken. Hoover moest daarin mee, al stribbelde hij vaak tegen.
Het maakte Hoover ook een beroemdheid die met andere celebrities omging. Diens ongebruikelijke privéleven – zijn assistent was tevens zijn vriend - was in die kringen allerminst vreemd. En de FBI ging voor het bereik van de massa nauw samenwerken met alle moderne media. Diep in het geheim pakte Hoover voor de president ook de dreiging van spionage en ondermijning vanuit Nazi-Duitsland aan. Het snuffelen naar communisten en anarchisten was al eerder zijn passie.
Zo kon de FBI niet meer 'klein maar fijn' blijven. In de jaren ‘50 groeide de FBI van een avant-garde organisatie uit tot een log apparaat dat overal zijn bureaucratische vertakkingen had. President Harry Truman zette er overigens wel heel behendig een rem op en werd dan ook gehaat door Hoover. Dat gold andersom ook.
Toch durfde geen enkele president hem te ontslaan. Al probeerde nota bene zijn politieke vriend Richard Nixon van hem af te komen. In 1972 stierf Hoover. 77, maar nog altijd de baas. Met de Watergate-affaire kwam veel van het geheime, weinig fraaie gedoe naar boven. De immens populaire Hoover viel na zijn dood van zijn voetstuk, al zetelt de FBI nog altijd in het J. Edgar Hoover Building.
Een buitengewoon leerzaam ‘leven en werken’, kortom. Het leert hoe bureaucratische organisaties lang niet altijd - of van nature - imperia willen bouwen. Integendeel, de ambtenaren weten dat een ondoordachte missie levensgevaarlijk kan zijn. Kijk in Nederland maar naar de Belastingdienst en de toeslagen.
***
Verder lezen
Beverly Gage – G-Man: J. Edgar Hoover and the Making of the American Century (Viking, 864 p)
***
Verder kijken
A Day with the FBI (1951)
LBJ: "Edgar, the law says that you must retire next January when you reach your seventieth birthday and I know you wouldn't want to break the law. But the nation cannot afford to lose you."
***
Verder luisteren
De overheid:
200 - De Heerser: Machiavelli's lessen zijn nog altijd actueel
186 - Hoe je een ministerie bestuurt, terreur bestrijdt en Poetin op je dak krijgt: Tjibbe Joustra over crisis en controle
120 - Roel Bekker: Waarom bij de overheid dingen zo vaak fout gaan
92 – Yes minister! Bezuinigen bij de overheid, hoe doe je dat en hoe ontloop je het – met Eduard Schmidt
68 – De kindertoeslagaffaire: hoe de Belastingdienst willens en wetens duizenden ouders dupeerde – met Pieter Klein en Jan Klijnnijenhuis
Spionage:
295 - "Kaag. Sigrid Kaag." Spionnen in de politiek
De VS:
405 - De Amerikaanse democratie in gevaar: het gevecht tussen Biden en Trump
289 - Donald Trump als gevaar voor de democratie - Joe Biden en zijn strijd voor de ziel van Amerika
281 - Fourth of July: Amerika reisgids voor politieke junkies
133 - Amerikaanse presidenten: boeken die je volgens PG móet lezen!
44 - Amerika Special: Michael Wolff over Donald J. Trump ** PG over Franklin D. Roosevelt
206 - 'Aardverschuiving': Michael Wolff over Donald Trumps laatste dagen als president. En: zijn bezoek aan Mar-a-Lago
185 - De Amerikaanse Burgeroorlog (1): Black Lives Matter en George Floyd, hoe de burgeroorlog op de VS nog altijd zijn stempel drukt
228 - De Amerikaanse Burgeroorlog (2): hoe Abraham Lincoln onvoorbereid de strijd in ging
263 - De Amerikaanse Burgeroorlog (3): de overwinning van Abraham Lincoln en Ulysses Grant
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:39:56 – Deel 2
01:02:24 – Deel 3
01:42:43 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
De verkiezingen voor het Europees Parlement in juni 2024 waren nog nooit zo 'politiek' en zó cruciaal. De Europese Unie staat voor ongekende uitdagingen in grote geopolitieke spanningen. De kiezers in de 27 lidstaten kunnen dan de koers voor de komende vijf jaar bepalen. Jaap Jansen en PG Kroeger verkennen het politieke landschap op weg naar de Europese verkiezingen.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
De lange tijd min of meer vanzelfsprekende, stabiele verhoudingen binnen het Europees parlement schudden op hun grondvesten, denken velen. Radicaalrechts heeft hoge verwachtingen. Tegelijkertijd bestrijden ze elkaar juist op die flank furieus. Pro- of anti-Poetin? Blokkeren of profiteren? Giorgia Meloni of Viktor Orbán?
De klassieke 'partijfamilies' in de EU houden dat scherp in de gaten. Op centrumlinks laat het vertrek van Frans Timmermans naar de nationale politiek duidelijk een groot gat achter. Bij de liberalen domineert Emmanuel Macron, zeker nu Mark Rutte uit de Europese politiek vertrekt. Of komt daar toch nog een verrassing?
Op centrumrechts lijkt de Europese Volkspartij misschien wel meer dan ooit op de Nederlandse KVP in de verzuilingsjaren. Die partijfamilie manoeuvreert met haar program en een opvallende anti-Poetinpolarisatie naar meer armslag op links én op rechts. Ursula von der Leyen lijkt met haar aanpak waarempel op haar goede vriend Joe Biden.
Leek in 2019 de 'Spitzenkandidaten' een mislukt experiment, nu heerst daarover vooral verwarring. Macron wilde ervanaf, maar heeft nu spijt. Na de flamboyante Timmermans komen de sociaaldemocraten met Nicolas Schmit, een kleurloze oudere heer. En radicaalrechts is dusdanig versplinterd dat eensgezind leiderschap ontbreekt.
Tenminste twee belangrijke factoren werken fors door in deze verkiezingsstrijd en de verdeling van functies daarna. Allereerst willen de oostelijke lidstaten nadrukkelijk gehoord worden. Met Donald Tusk (Polen) en Klaus Iohannis (Roemenië) hebben zij krachtige zwaargewichten. Zelfs Rutte moet daarvoor oppassen! Tweede factor is de slechte verstandhouding in de cruciale 'Frans-Duitse as'. Nog nooit waren de leidende twee zo verdeeld.
Om de stapel van pijnpunten niet nog verder te verhogen heeft bondskanselier Olaf Scholz achter de schermen Macron zijn zin gegeven: Ursula von der Leyen krijgt haar tweede termijn. Scholz breekt hiermee met de afspraak uit zijn regeerakkoord met de Groenen en de liberale FDP.
De Europese verkiezingen raken ook het Binnenhof. Wat wil Wilders nou echt met Orbán en Poetin? Wat betekent dit voor Nederland? Botsen VVD en D66 hierover in de liberale Macronclub? Mogen NSC en BBB dan nog wel meedoen in de EVP? En hoe kwam NSC aan zijn lijsttrekker?
***
Verder luisteren
399 - Politieke problemen in Duitsland, Nederland en Europa: de grote zorgen van Bondsdaglid Otto Fricke
321 - Umwertung aller Werte - Parijs en Berlijn van elkaar vervreemd op hun eigen feest
378 - Dertig jaar na 'Maastricht' is Europa toe aan een nieuwe sprong voorwaarts
344 - Nederland in Europa: een masterclass door Tom de Bruijn
336 - Timothy Garton Ash: Hoe Europa zichzelf voor de derde keer opnieuw uitvindt
299 - Dramatische verschuivingen in de wereldpolitiek. Europa heeft eindelijk een telefoonnummer
272 - Dankzij Poetin: nu écht intensief debat over de toekomst van Europa
109 - Mathieu Segers: Sterke lidstaten maken Europa sterk
106 - Diederik Samsom over het Europese klimaatbeleid en het crisisherstelplan
100 - Nederland in Europa: lusten en lasten door de eeuwen heen
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:32:12 – Deel 2
01:07:55 – Deel 3
01:27:00 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Politiek is 'Hollywood for ugly people'. En net als de wereld van het klatergoud kent ook die van het Binnenhof, Brussel en Washington DC juice channels, roddelmedia en fluistercampagnes.
Deze kabinetsformatie levert fascinerende voorbeelden daarvan. Jaap Jansen en PG Kroeger analyseren het hoe, wat en wie van roddel en achterklap als politiek wapen.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij nemen contact op.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Wat moet je weten over de mechanismen van de politieke Roddel & Achterklap? Hoe leer je ze begrijpen en herkennen?
1] Politiek is nog altijd een mannenwereld
En dus horen bluf, haantjesgedrag en roddel er helemaal bij. Vrouwen in de politiek zijn veelal zakelijker en op de bal gericht. Dat irriteert dan ook nogal eens, vraag maar aan Sigrid Kaag.
Zowel bij 'functie elders' als bij de legendarische 'roddeltante' van de VS, FBI-directeur J. Edgar Hoover, speelde dat masculiene milieu nadrukkelijk een rol.
2] Dictaturen kunnen niet zonder Roddel & Achterklap
Zonder vrije meningsvorming is het bestaan van fluistercircuits en speculatie cruciaal voor dictatoriale regimes en hun bevolking. Zowel in het Vaticaan als uit Nazi-Duitsland zijn daar onthutsende voorbeelden van. Zelfs over de dominante katholieke leider van het Binnenhof rond 1900!
3] Ook voor Roddel & Achterklap heb je seizoenen
Kandidaatstelling, demotie en promotie, 'de poppetjes', interne strijd binnen partijen zijn hoogtij van roddels, lekken en gefluister. Informateur Kim Putters kan erover meepraten.
4] Roddel & Achterklap zijn functioneel
En dus is de vraag steeds gewettigd: ‘cui bono?' Wie heeft baat bij wat?
-Roddel & Achterklap is informatie
En kennis is macht. Het is wisselgeld. Kijk hoe Mark Rutte na zijn persconferentie op vrijdag nog even een kleine nazit heeft en net die ene vraag of kwestie dieper aansnijdt.
-Roddel & Achterklap wekt vertrouwen
Je koopt er goodwill mee. Dát gebeurde tussen Dries van Agt en Hans Wiegel in 'Le Bistroquet'!
-Roddel & Achterklap biedt schone handen
"Je hebt het niet van mij", immers. Zoals Pieter Omtzigt drie media inseinde dat hij wegliep voordat NSC informateur Ronald Plasterk en de onderhandelingspartners ermee overrompelde. En zoals Hoover de Kennedy’s deelgenoot maakte van vunzige informatie die hen vooral ook zelf zou intimideren.
-Roddel & Achterklap dient sluipmoordenaars
Vraag maar aan Alexander Pechtold, Monica Lewinsky en Willy Brandt. En aan Mark Rutte en de CDA-campagne van 2021.
Zulke fluistercampagnes kunnen als een boemerang terugslaan als het doelwit terug mept. Het lot van Elio di Rupo en Ed Nijpels is hier zeer leerzaam en dat van François Mitterrand niet minder.
-Roddel & Achterklap schept afhankelijkheid
Als je beiden iets sappigs weet heb je vaak een bodem voor een deal. Meestermanipulator LBJ verwerkte dit zelfs schaamteloos in zijn beroemdste speech tot het Congres.
En denk niet dat Roddel & Achterklap iets van de verdorvenheid van deze tijd is. Aan elk hof, in elk kasteel en bij elke paus was het schering en inslag. Een furieuze Johan Remkes – je hoort hem aan het eind - was zich dat maar al te bewust!
***
Verder luisteren
400 - De kabinetsformatie als de kat van Schrödinger
376 - Het Haagse moeras, de rutteficatie van het Binnenhof
367 - Wantrouwen in de wandelgangen: het Binnenhof van moederschoot naar betonnen bunker
357 – Kabinetsformatie 2021: House of Cards aan het Binnenhof. Annemarie Jorritsma en de obsessie met Pieter Omtzigt
297 - De kwestie-Arib en de Tweede Kamer als prettig gestoorde anarchie
249 - Gedrag en omgangsvormen in de Tweede Kamer
230 - Kabinetsformatie 2021: De blunder van Segers en de geschiedenis van politiek lekken
180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd
16 - Johan Remkes wil de democratie redden
206 - 'Aardverschuiving': Michael Wolff over Donald Trumps laatste dagen als president. En: zijn bezoek aan Mar-a-Lago
319 - Lyndon B. Johnson, politiek genie en manipulator van de buitencategorie
47 - Adenauer, de eerste Kanzler
392 - 2024: triomf en tragedie in historie en actualiteit (over Willy Brandt)
45 - Liefdesbrieven van Mitterrand
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:30:34 – Deel 2
00:44:45 – Deel 3
01:43:29 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Negentiende-eeuwse procedures drukken weer hun stempel op de presidentsverkiezingen in Amerika, met op 5 maart 2024 Super Tuesday als eerste hoogtepunt. Van noordelijk Alaska tot Maine in New England en van Westkust gigant California tot zuidelijk gigant Texas stemmen de Democraten en Republikeinen in de voorverkiezingen voor hun favoriet in de eigen partij.
Jaap Jansen en PG Kroeger duiken in historie en actualiteit van dit vierjaarlijks festijn. Met als gast Kenneth Manusama, auteur van het gloednieuwe boek Democratie van het Wilde Westen – recht, racisme en religie, een democratie onder druk.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij nemen contact op.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Primaries en caucussen hebben vele boeiende aspecten en achtergronden. Het lijkt verrassend veel op hoe in Nederland van 1848 tot 1917 kandidaten werden geselecteerd. 'De kamers vol rook' van de negentiende eeuw - waarin deals gesloten werden en beslissingen genomen – zijn nog lang niet weg.
Toen de Verenigde Staten ontstonden was - naast vrijheid - ‘gelijkheid’ het motto. Kenneth Manusama schetst hoe feitelijk alleen witte mannen met bezit en sociale status meetelden als echte burgerij. Blijkbaar was niet iedereen 'een echte Amerikaan'. Sindsdien werd de slavernij afgeschaft en het kiesrecht uitgebreid. Maar niet iedereen was in de praktijk gelijk. Nog lang niet.
Met de verkiezing van Barack Obama begon een nieuw tijdperk. Minderheden eisten naast formele gelijkheid en rechten hun eigen stoel aan de tafel van de macht en een einde aan het paternalisme. De klassieke witte burgerij merkte nu pas echt dat zij niet meer de dominante meerderheid was. De Tea Party, ‘America First’ en ‘Make America Great Again’ zijn panische uitingen van dat gevoel van verlies.
Daarom gaan deze verkiezingen veel minder om het indrukwekkende succes van president Joe Biden met economie en werkgelegenheid. Biden zegt: het gaat om de ziel van Amerika. En oud-president Donald Trump belooft zijn aanhang: “Ik ben jullie wreker.”
***
Verder luisteren
De podcast van Kenneth Manusama en David de Bruijn: Amerikaanse toestanden
403 - Sam van Houten, een eeuw lang verrassend dwars
289 - Donald Trump als gevaar voor de democratie - Joe Biden en zijn strijd voor de ziel van Amerika
281 - Fourth of July: Amerika reisgids voor politieke junkies
206 - 'Aardverschuiving': Michael Wolff over Donald Trumps laatste dagen als president. En: zijn bezoek aan Mar-a-Lago
202 - 4th of July: Joe Biden in het spoor van LBJ (met als gast: Jan Paternotte)
185 - De Amerikaanse Burgeroorlog (1): Black Lives Matter en George Floyd, hoe de burgeroorlog op de VS nog altijd zijn stempel drukt
159 - Washington DC: na de afgang van Trump optimisme over Biden en Harris
150 - De memoires van Barack Obama
142 - De smerigste verkiezingscampagnes in de Amerikaanse geschiedenis
133 - Amerikaanse presidenten: boeken die je volgens PG móet lezen!
90 - Opmerkelijke voorverkiezingen in de Amerikaanse historie
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:38:47 – Deel 2
00:59:33 – Deel 3
01:40:51 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Toen 1949 begon had Nederland net een nieuwe koningin, maar de relatie met de rest van de wereld was nog ‘oude politiek’. De strategie van Van Oldenbarnevelt, De Witt en de VOC domineerde nog: een mercantiele, maritieme, anti-continentale en antikatholieke geopolitiek van een koloniaal imperium dat 'neutraal' bleef.
Eind 1949 was alles fundamenteel anders. Nederland was lid geworden van de NAVO, grootste militaire alliantie in de Europese geschiedenis. Het imperium was verloren, de neutraliteit verdwenen. Jaap Jansen en PG Kroeger duiken in het wat en waarom van dat unieke jaar 1949.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Atlantische Commissie. En met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij nemen contact met u op
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Zonder de Amerikaanse president Harry Truman en zijn onverwachte glorieuze herverkiezing in november 1948 was het allemaal niet gebeurd. Deze taaie realist lanceerde het concept van 'collectieve veiligheid' waarin vrije landen vrijwillig hun strategische kracht zouden gaan delen.
Dat deed hij bepaald niet zonder kille politieke calculaties, binnenslands en geopolitiek. Op 4 april 1949 tekende hij met Canada en een reeks Europese naties in Washington het NAVO-verdrag. We laten een stukje horen van zijn speech dat - als je niet beter wist - over 2024 en Oekraïne zou kunnen gaan.
Nederland was erbij vanaf dag één. Waarom eigenlijk? Omdat Truman Den Haag een strategische keus opdrong en er geen weg terug meer was. De NAVO was voor Nederland antikoloniaal en pro-continentaal. En de alliantie opende de route naar nog veel meer collectieve veiligheid. Rond kolen en staal, rond defensie en het delen van economische voorspoed.
Truman wilde ook een krachtige Europese pijler binnen de NAVO. Daarin vonden de Franse visionair Jean Monnet en bondskanselier Konrad Adenauer van het nieuwe West-Duitsland elkaar. Toch liep dit in 1954 faliekant mis. De gevolgen hebben tot op de dag van vandaag zowel de NAVO als de Europese Unie ernstig benadeeld. De Europese parlementsverkiezingen in juni 2024 gaan in belangrijke mate over de vraag of partijen bereid zijn dat fiasco van 1954 goed te maken.
Voor Nederland en Europa werd 1949 het jaar van een fundamentele omslag. Nergens was dat zo voelbaar als bij de herdenking van 200 jaar Goethe. Terwijl in Frankfurt (in het westen) en in Weimar (in de DDR) diens humaniteit, vrijheidszin en artistieke inspiratie gevierd werd, voelde feestredenaar Thomas Mann dat naast een ‘schuldig verleden’ ook een IJzeren Gordijn werd opgetrokken.
Enkele dagen later testte Jozef Stalin de eerste Sovjet-atoombom. De Koude Oorlog was begonnen.
***
Verder kijken
1949 Footage of the original signing session of the North Atlantic Treaty
Introducing The Netherlands (The Atlantic Community Series - NATO Documentaries, 1955)
Thomas Mann besucht 1949 Deutschland
***
Verder luisteren
361 - Vilnius, juli 2023: NAVO-top in het oog van de storm
336 - Timothy Garton Ash: Hoe Europa zichzelf voor de derde keer opnieuw uitvindt
286 - Harry Truman
279 - Jaap de Hoop Scheffer over Poetin, Oekraïne, de NAVO en de toekomst van de EU
273 - Opnieuw actueel: 75 jaar Marshall Plan
265 - Toetreding tot de NAVO, de reuzensprong van Finland
257 - Het machtige Rusland als mythe: hoe 'speciale militaire operaties' een fiasco werden
256 - Na de inval in Oekraïne: 'Nu serieus werk maken van Europese defensiesamenwerking'
163 - De ondergang van de Sovjet-Unie: hoe een wereldmacht verdampte
111 - De onverwachte herrijzenis van Helmut Kohl – en van Truman, Merkel en Rutte
107 - Jean Monnet, de vader van Europa
101 - 75 jaar bevrijding: De laatste dagen van Franklin D. Roosevelt
47 - Konrad Adenauer, de eerste bondskanselier
35 - Charles de Gaulle
31 - Jamie Shea, oud-woordvoerder van de NAVO
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:34:25 – Deel 2
00:57:38 – Deel 3
01:19:06 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Nu 150 jaar geleden nam het parlement een wet aan die in de Canon van de Geschiedenis kwam. Het Kinderwetje van Van Houten. De linksliberaal Sam van Houten was een begaafd en doeltreffend politicus. En hij maakte veel ruzie, polariseerde, agendeerde en schuurde. Coen Brummer schreef de eerste volwaardige biografie van deze dwarsdenker die met 85 nog een keer een Kamerzetel won. Jaap en PG duiken met hem in dat lange leven tussen 1837 en 1930.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij nemen contact met u op
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
De jonge Sam liet al direct een brandende ambitie zien. Als wetenschapper, publicist en als politicus. Zijn doelwitten waren geen kleintjes: Adam Smith en Johan Rudolph Thorbecke. Hij vond hun liberalisme belegen en een rem op verdere maatschappelijke vernieuwing. De oude ‘Thor’ liet dat niet op zich zitten en poogde vergeefs de eigenwijze jonge geestverwant af te remmen.
Van Houten zou in onze tijd een zeer actieve sociale media en podcast politicus zijn geweest. Net als tijdgenoot Abraham Kuyper was hij onstuitbaar als publicist in alle media van die tijd, inclusief nieuwe, door hem zelf in leven geroepen tijdschriften en reeksen essays. En daarin pookte hij vele controverses op. Zowel binnen de eigen liberale kring als bij de bestrijding van socialisten en confessionelen. Van vrouwenemancipatie, geboortebeperking tot 'lijkverbranding' - op alle hypergevoelige onderwerpen van die tijd was hij een radicale secularist.
Desondanks wist hij op cruciale momenten verrassend pragmatisch te werk te gaan. Hoe hij zijn 'Kinderwetje' en de belangrijke doorbraak in het kiesrecht voor elkaar kreeg doet denken aan zowel Jan de Koning als aan de latere geestverwant Hans van Mierlo: “De revolutie maken voordat die uitbreekt.” Van Houtens lange politieke leven is vol verrassingen en leert ons hoe het Binnenhof destijds functioneerde. Het districtenstelsel speelde daarbij een essentiële rol. En wie wil snappen hoe 'extraparlementaire’ kabinetten in de praktijk echt werken, kan hier fraaie verhalen en voorbeelden vinden.
Veel latere politici hadden wel iets van Van Houten. Frits Bolkestein bijvoorbeeld. Of Ronald Plasterk. Omdat hij als liberaal de massademocratie verwierp schoof hij op zijn oude dag steeds verder naar rechts. Hij zag zelfs heel even wel wat in de reactionaire gedachten van Mussolini. Een polariserend individualist bleef hij zijn hele leven.
***
Verder lezen
Coen Brummer - Sam van Houten tegen de rest
Tip van PG aan het einde van de aflevering: Sybrand Buma - Wiardus Willem Buma en het geheugen van Friesland
***
Verder luisteren
60 - Coen Brummer & Daniël Boomsma: De canon van het sociaal-liberalisme
07 - Coen Brummer over de koers van Rob Jetten
48 - Adam Smith en de welvaart van landen
274 - Thorbecke, denker en doener
50 - De politieke strijd om de vrijheid van onderwijs
339 - De negentiende eeuw van Bismarck
303 - Bijzondere Britse premiers (oa Disraeli)
161 - Hans van Mierlo, een politieke popster
32 - Gesprek met Frits Bolkestein
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:31:35 – Deel 2
01:01:42 – Deel 3
01:38:11 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Kim Putters is als een soort derde verkenner aan de slag in een formatie die 'appeltje eitje' was volgens zijn voorganger Ronald Plasterk. Drie maanden na de zo duidelijk geachte uitslag van de Kamerverkiezingen lijkt ongeveer alles anders dan op de ochtend van 23 november. Jaap Jansen en PG Kroeger onderzoeken hoe dat kan.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij nemen contact met u op
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
1) PVV
De grote winnaar blijkt de grote verliezer. Al direct - met verkenner Gom van Strien - bleek Geert Wilders de greep op de formatie kwijt. De partij die het voortouw mocht nemen kreeg alle ruimte maar bakt er niets van. De Kamerfractie vertoont onthutsende trekjes en de noodzakelijke bondgenoten zijn afgestoten in plaats van comfort gegeven. En als Mark Rutte binnenkort ook nog vertrekt, wat dreigt er dan?
2) GroenLinks-PvdA
De nieuwe combinatie won, maar onvoldoende. Opvallend is de discipline waarmee het oud-linkse recept der zuurheid vermeden wordt. Opmerkelijk is ook de coherentie van de nieuwe fractie. De fractie vermijdt 'bloedgroepen' en positioneert zich als de loyaalste partner van Rutte IV. Machiavelli is in Frans Timmermans gevaren, gecombineerd met het geduld van Bruce de Haai.
3) VVD
De verliezer speelt een zwakke kaart en moet dus gokken en zwenken in het pokerspel. Dat lukt warempel. Dilan Yesilgöz leeft nog en paradeert richting het Torentje om daar als eerste vrouw geschiedenis te schrijven. Als enige regeerbekwame van de ‘rechtse vier’ zullen de liberalen een hoge prijs vragen voor hun deelname.
4) NSC
Pieter Omtzigt was onduidelijk, onhandig en niet netjes, erkennen ze zelf. De achterban loopt massaal weg. Nieuw Sociaal Contract vervreemdde in enkele weken alle bondgenoten. De leden snappen niets van de manoeuvres en de voorgespiegelde strategie. Putters moet ze ‘tot duidelijkheid dwingen’, erkent de partijtop. Wat als ook hij faalt?
5] BBB
De partij van Caroline van der Plas leek een winnaar, maar werd funest geraakt door de ‘boerenprotesten' van extreemrechts. Inhoudelijk komt de fractie niet veel verder dan een bijwagenrol naast de PVV en conflicten in de Kamer over wolven, stikstof, veestapel, Oekraïne en ‘gratis bier’ - ook met NSC en PVV – doen zich voor in bijna elk debat.
6) D66
Pijnlijk voor de sociaalliberalen is de duiventil van hun bewindslieden, die duidt op weinig coherentie en veel individualisme. Aanvoerder Rob Jetten lijkt het niettemin weinig te deren. In de grote debatten ontpopt hij zich als de oppositieleider en kaapte zelfs het thema van 'financiële degelijkheid' uit handen van VVD en NSC. In het Europees Parlement kon D66 de VVD pijnlijk laten bloeden voor een alliantie met de PVV.
7) CDA
De drastische nederlaag maakt deze partij niet verbitterd. Het positivisme rond de person, stijl en kwaliteiten van Henri Bontenbal bleek bovendien allerminst voorbij na de campagne, eerder integendeel. De jonge, gretige fractie moet zich nu op de inhoud onderscheidend bewijzen. De nieuwe partijvoorzitter en de evaluatiecommissie zullen niettemin harde noten moeten kraken om het CDA te laten overleven.
8) Kim Putters
Terwijl elke partij zich drie maanden na 22 november geheel anders lijkt te ontwikkelen dan toen verwacht, moet informateur Putters iets verrichten waar nu juist de SER als ultiem polderinstituut niet voor opgericht is. Geen gedegen stappen naar bestaanszekerheid voor iedereen - Putters is ook nog hoogleraar Brede Welvaart in Tilburg! - maar zoeken naar theoretische structuren.
In de kern gaat het erom in de Babylonische spraakverwarring rond 'de vorm' een uitweg te vinden, terwijl in de campagne alle partijen voortdurend beweerden dat het om de inhoud ging. Jaap en PG lopen daarom ook zelf even rond in het doolhof der extraparlementaire constructies en ontdekken daar een bijna Van Mierlo-achtige paradox.
“Zwei Seelen, ach, wohnen in meiner Brust”, dichtte Goethe in Faust over deze situatie...
***
Verder lezen
Simon Otjes - Wat betekent een extraparlementair kabinet in de praktijk? (Stuk Rood Vlees, 20 februari 2024)
***
Verder kijken
Voorbestemd om te falen: de onmogelijke paringsdans tussen PVV en NSC (Left Laser, 20 februari 2024)
***
Verder luisteren
400 - De kabinetsformatie als de kat van Schrödinger
398 - Kabinetsformatie 2024: de lege stoel van Pieter Omtzigt
396 – Waarom kabinetsformaties vaak zo tergend lang en stroperig zijn
393 - Op naar een extraparlementair kabinet!
390 - Kabinetsformatie 2023: Het ethos van de haai
388 - Kabinetsformatie 2023: de lucht is geklaard, vier partijen kunnen met elkaar verder
386 – Ronald Plasterk, een verkenner met passie
384 - De overrompelende overwinning van Geert Wilders. Opnieuw slaat Nederland een onbekende weg in
372 - Nieuwe partijen als Nederlandse traditie - en de afgrond die altijd weer dreigt
362 - Wordt Dilan Yeşilgöz de Ad Melkert van 2023? Opmerkelijke overeenkomsten met het omwentelingsjaar 2002
343 - Quo Vadis CDA?
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:40:00 – Deel 2
00:58:13 – Deel 3
01:38:00 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Op 5 februari 2024 stierf oud-premier Dries van Agt. Hand in hand met zijn onafscheidelijke Eugenie, beiden 93 jaar oud geworden. Zijn lange, kleurrijke leven en een opmerkelijke politieke loopbaan in ons land, Europa en wereldwijd zijn reden genoeg voor Jaap Jansen en PG Kroeger om bij dit moment respectvol stil te staan.
Maar er is meer. In 2008 sprak Jaap een uur lang met Van Agt op de inmiddels bijna vergeten tv-zender Het Gesprek. Ongekend openhartig, soms fel, soms olijk, vaak wijs maar nooit saai of met meel in de mond vertelde hij over hoogte- en dieptepunten in dat lange leven. Over zijn eerste blunder en politieke moed. En natuurlijk ook over Eugenie: "In alle opzichten mijn meerdere."
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij nemen contact met u op
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Jaap en PG luisteren met jou naar dit adembenemende gesprek, waarin bijna een eeuw van historie, cultuur, samenleving en veranderingen in ons land voorbijkomen. Met koetsjes voor de preses van de studenten en Dries als ‘de eerste feminist’. Veel tijdgenoten van Van Agt komen langs, niet allemaal even vleiend geportretteerd.
En tussendoor leren we Van Agt met zijn ongebruikelijke, verrassende, complexe, poëtische en zo nodig spijkerharde kenmerken heel goed kennen. ‘Carnavalesk en speels’, met een ‘neurotisch perfectionisme’ begiftigd en politiek voor zijn CDA ‘een restkeuze’ als eerste aanvoerder.
Dries van Agt vertelt verrassend intiem over zijn jeugd, zijn koppige drift, de zwaarmoedigheid en erger van zijn moeder en de onbekommerde levensvreugde van zijn vader. En dat hij wellicht toch veel van zijn moeder in zichzelf herkent. Zijn neiging tot literair perfectionisme en kleurrijke taal hoort daarbij. Beide dwongen hem zijn emoties ‘een breidel’ op te leggen en in precisie zowel te verhullen als hen schwung en magie mee te geven.
PG noteert tussendoor hoe die breidel werkte. Zij was trouwens behulpzaam bij Van Agts doordachte pose als de zwierige, niet al te ijverige, laat staan fanatieke zuiderling.
Uit andere en opvallende bronnen laat hij zien dat Van Agt bij al die schijnbare onbekommerdheid een politicus van krachtige focus, wilskracht, onderhandelingstalenten en wereldwijd zelfs hooggeachte kwaliteiten was. Een gesprek met Bill Clinton, Jacques Delors en Helmut Kohl in Berlijn liet dat ineens glashelder zien. Evenals zijn terloopse opmerking dat hij - hoogbejaard - nog gefietst had naar Kyiv.
Het gesprek laat ook heel helder horen dat enkele van zijn tijdgenoten in de politiek een onuitwisbare rol speelden. De namen en de unieke persoonlijkheden van Ruud Lubbers en Joop den Uyl springen er in zijn dialoog met Jaap uit, met een allesbehalve kritiekloze bewondering voor hun klasse.
Uitzonderlijk in dit gesprek is Van Agts openhartigheid over de Oranjes. De toestanden in en rond het Lockheed-schandaal en de dreigementen van Beatrix daarbij komen aan de orde. Niet minder de grote moeite die Juliana met haar CDA-premier bleek te hebben.
In de huidige kabinetsformatie, het polarisatieklimaat van nu en zelfs bij benoemingen in de top van de EU of de NAVO herkennen we plotsklaps dingen waar Dries van Agt op geheel eigen wijze allesbehalve discreet over vertelt.
Sapristi, amice!
***
Verder lezen
Van Agt. Tour de force. Biografie door Peter Bootsma, Peter van Griensven, Johan van Merriënboer
PG Kroeger - Stoutmoedig en standvastig. In memoriam Dries van Agt
***
Verder luisteren
164 - Dries van Agt 90 - Eigenzinnig politicus, paradijsvogel, wereldburger (2 uur over Van Agt)
119 - Elke machtsoverdracht in het CDA is een drama
153 - Het CDA en de tand des tijds
213 - Van Agt/Den Uyl/Terlouw (1981), de verschrikkelijkste kabinetsformatie ooit
127 - De geheime politieke memoires van Ruud Lubbers
351 - Politiek als hartstocht: drie jonge bewindslieden uit het kabinet-Den Uyl vijftig jaar later
124 - 95 jaar Jacques Delors
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:24:29 – Deel 2
00:39:07 – Deel 3
01:17:46 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Soms kan verwarring helderheid bieden. Dat was de onverwachte uitkomst van het debat in de Tweede Kamer over het eindverslag van informateur Ronald Plasterk. Jaap Jansen en PG Kroeger analyseren wat er in dat document staat, wat in het debat gebeurde en wat het nu eigenlijk betekende.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij nemen contact met u op
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Erwin Schrödinger, een Weense Nobelprijswinnaar en natuurkundige kwam met een gedachtenexperiment over de raadselen van de kwantummechanica. Dat gaat over een doos met daarin een kat. "Zolang de doos dicht is, kan de kat tegelijkertijd zowel in leven zijn als dood. Zolang er geen observatie mogelijk is, is het niet anders te zeggen." Bèta Henri Bontenbal (CDA) kwam met de observatie dat medebèta Plasterk zo'n experiment was gaan doen.
Die vrolijk-verfijnde analogie was een van de weinige lichte toetsen in het Kamerdebat van 14 februari 2024. Het eindverslag van de informateur bevatte ten diepste maar één mededeling: hij was niet geslaagd overeenstemming te bereiken. Geert Wilders (PVV) liet meteen blijken dat zijn instemming met de 'basislijn' rond de grondrechten ook inhield dat hij zijn haatdragende uitlatingen over de Islam nu nóg meer gelegitimeerd zag.
De PVV-leider, Dilan Yesilgöz (VVD), Caroline van er Plas (BBB) en de oud-informateur maakten NSC-aanvoerder Pieter Omtzigt scherpe en buitengewoon harde verwijten. Zelf liet hij zich evenmin onbetuigd. Dit leidde tot een ongekend felle woordenstrijd met D66-chef Rob Jetten die als lid van het kabinet de eer verdedigde van zijn ambtelijke staf en de collega's in de ministerraad.
De verwarring groeide doordat elke fractie een andere interpretatie ontwikkelde van het type kabinet dat nu nog haalbaar kan zijn. Wilders stelde dat Plasterk had verboden over nu juist dát thema te onderhandelen en daardoor ontstond de impasse.
Een knappe interruptie van DENK-fractieleider Stephan van Baarle die Omtzigt deed onthullen wat in zijn ‘ideale wereld’ de uitkomst zou zijn: een positie voor hemzelf en NSC die nog het meest doet denken aan die van Sybrand Buma en zijn CDA-fractie tijdens Rutte II (waar Omtzigt in zat).
Wilders' voorstel om SER-voorzitter Kim Putters nu als informateur aan te stellen kon niet verhullen dat ook hij geen idee had hoe nu verder. De reacties van Plasterk boden weinig verheldering. Zijn verwijten naar Omtzigt en leutig bedoelde stekeligheden naar de PvdA en Frans Timmermans lieten zien dat hij zijn rol als columnist alweer opgepakt had.
Kim Putters is nu belast met wat Helmut Kohl ‘ein Himmelfahrtskommando’ zou noemen, zegt PG. Hij is geen 'tweede verkenner' à la de geflopte PVV-senator Gom van Strien. Daarvoor is er sinds diens sneven teveel narigheid bovengekomen. 'Relatietherapie lijkt gewenst' spotte Rob Jetten.
Gelukkig kan Putters teruggrijpen op zijn eigen verfijnde analyse van het maken van een regeerakkoord. Die gaf hij in Betrouwbare Bronnen aflevering 25, nu vijf jaar geleden.
***
Verder kijken
Het debat over het eindverslag van informateur Ronald Plasterk
***
Verder lezen
De brief van Buma
***
Verder luisteren
398 - Kabinetsformatie 2024: de lege stoel van Pieter Omtzigt
396 – Waarom kabinetsformaties vaak zo tergend lang en stroperig zijn
393 - Op naar een extraparlementair kabinet!
390 - Kabinetsformatie 2023: Het ethos van de haai
388 - Kabinetsformatie 2023: de lucht is geklaard, vier partijen kunnen met elkaar verder
386 – Ronald Plasterk, een verkenner met passie
384 - De overrompelende overwinning van Geert Wilders. Opnieuw slaat Nederland een onbekende weg in
330 – Politieke paradoxen. Lessen uit de kabinetsformatie van 2021
224 - Kabinetsformatie 2021: Het ongeduld van Mariëtte Hamer
210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:26:50 – Deel 2
00:44:42 – Deel 3
01:03:17 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Terwijl er in NL voorlopig nog geen kabinet is, hebben ze in Duitsland sinds ruim 2 jaar een coalitie van sociaaldemocraten, groenen en liberalen: SPD, Bundnis ‘90/Die Grünen en FDP. Maar het gaat niet goed met de Duitse economie. Die krimpt. Burgers zijn ontevreden. De oppositie groeit in de peilingen en de steun voor de drie coalitiepartijen neemt fors af – helemaal voor de FDP van minister van Financiën Christian Lindner: zijn partij, die in 2021 nog 12 procent haalde - dreigt onder de kiesdrempel van 5 procent te komen. Als dat gebeurt, verdwijnt de partij uit de Bondsdag.
Als ze in Duitsland hoesten, worden wij verkouden. Wat in Duitsland gebeurt, is ook van levensbelang voor Europa. Want in de EU is Duitsland samen met Frankrijk de motor. Als die stilstaat, stopt alles. Voor Jaap Jansen en PG Kroeger alle reden om te praten met Otto Fricke, gezaghebbend lid van de Duitse Bondsdag. Voor de liberale FDP is hij woordvoerder begroting en financiën. Als groot kenner en vriend van Nederland draait hij er niet omheen als het gaat over de Nederlandse kabinetsformatie, VVD-leider Dilan Yesligöz, de toekomst van premier Mark Rutte en uiteraard de grote spanningen in de coalitie van bondskanselier Olaf Scholz.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij nemen contact met u op
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Fricke benadrukt dat Europa zich nu al bewust moet zijn wat het te wachten staat als de Amerikanen Donald Trump opnieuw kiezen. "Dan hebben wij ander leiderschap nodig" dan de moeizame communicatie waarmee Scholz opvalt.
Kern van het probleem in Duitsland is volgens Fricke het feit dat de oorlog en de daaraan verbonden energiecrisis het intelligente compromis van de driepartijencoalitie onderuithaalde. Het evenwicht is zoek. Hierdoor is ook energie-intensieve Duitse metaalindustrie zwaar getroffen. Energie en investeringen werden beiden schaars en duur. De energietransitie in Nederland ziet hij als voorbeeld hoe het beter kan. Nederland begon vrij traag, maar heeft met zijn diversificatie-aanpak een grote inhaalslag gemaakt richting Co2-reductie.
Van de moeilijkheden in de Duitse coalitie profiteert niet alleen de oppostie van CDU/CSU, maar ook de radicaal-rechtse Alternative für Deutschland. Ook Fricke demonstreerde tegen de AfD en voor democratie en rechtsstaat. Hij verwijt de AfD – en ook de christendemocraten die vorige week met een twaalfpuntenplan kwamen - ‘Frei Bier für Alle'.
Geen wonder dat Fricke buitengewoon meeleeft met zijn liberale vrienden in ons land. Over de politieke koers van Dilan Yesilgöz is hij vlijmscherp. Nee, hij zou geen kandidaat willen zijn als zijn partij de deur zou openzetten naar een PVV of AfD. Maar nu - na de verkiezingen - vindt hij dat de PVV dan ook maar uitgedaagd moet worden te leveren'. "Het gaat om wat er in het regeerakkoord staat. Maar zodra zo'n partij de grondrechten aantast, moet je meteen stoppen met de coalitie."
Een kabinet onder leiding van Geert Wilders en de zijnen zal in het begin heel schadelijk zijn voor Nederland in Europa en wereldwijd. Maar Fricke wijst er ook op hoe de Italiaanse premier Giorgia Meloni inmiddels binnen de EU opereert. Haar regering kan anders niets uitrichten.
Over Mark Rutte vertelt Otto Fricke vanuit een jarenlange vriendschap. Hij zou niet verast zijn als Rutte zijn ambitie voor de NAVO toch nog inruilt voor leiderschap in de EU. Fricke waardeert Europese-Commissiepresident Ursula von der Leyen, maar gunt haar geen tweede termijn.
***
Verder kijken
Scholz: "Rechtsextremisten greifen unsere Demokratie an"
Website Otto Fricke
***
Verder luisteren
366 - De zieke man van Europa: hoe komt Duitsland uit de economische verlamming?
331 – De Groenen 40 jaar in de Bondsdag: van ‘narrenschip’ naar solide regeringspartij
321 - Umwertung aller Werte - Parijs en Berlijn van elkaar vervreemd op hun eigen feest
304 - Waarom Nederland een Wet op de politieke partijen nodig heeft en wat we hierbij kunnen leren van Duitsland
302 - De Frans-Duitse motor hapert. Gesprek met Bondsdaglid Otto Fricke
290 - Bondskanselier Olaf Scholz en de razendsnelle ontwikkeling van de EU
260 - De toesprakentournee van Volodimir Zelenski en de worsteling van de SPD met de erfenis van Brandt en Schröder
248 - Oekraïne en de eeuwenoude vriendschap tussen Duitsland en Rusland
233 - Kabinetsformatie 2021: Otto Fricke over de Europese ambities van de nieuwe Duitse regering
218 - Angela Merkel, een bijzondere bondskanselier - gesprek met biograaf Ralph Bollmann
205 – Bondsdagverkiezingen 2021: invloedrijke liberaal Otto Fricke blikt vooruit
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:35:29 - Deel 2
01:05:56 - Deel 3
01:49:12 - Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Pieter Omtzigt (NSC) ziet er geen heil meer in met PVV, VVD en BBB onder leiding van informateur Ronald Plasterk formatiegesprekken te voeren. Zoiets is in de historie van Nederlandse formaties bepaald niet ongewoon. De wijze waarop het gebeurt is eigenlijk altijd uniek, zoals nu met de symbolische lege stoel. Jaap Jansen en PG Kroeger verbinden in deze aflevering de actuele perikelen rond de tafel van Plasterk met eerdere herkenbare en leerzame formatiebreuken.
***
Betrouwbare Bronnen is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Deze aflevering bevat een advertentie van voor Eneco. Ga naar eneco.nl/test om te zien of Eneco Dynamisch bij jou past.
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij nemen contact met u op
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Het begon met Gom, maar die lijm hechtte niet erg. Het is eigenlijk verbluffend hoe de PVV vanaf dag 1 na Wilders’ electorale triomf faalt in de rol van leidende partij in het proces van coalitievorming en opbouw van politiek vertrouwen. Ook VVD, NSC en BBB blijken vanaf de start te worstelen met hun rollen. Dit laat nog eens zien hoe wezenlijk en zeldzaam het vernuft is van ervaren informateurs als Jan de Koning, Herman Tjeenk Willink, Mariëtte Hamer en Johan Remkes.
Na het kerstreces begon de fase van 'het proeven van elkaars nieren'. Hoewel Telegraaf-columnist Plasterk stelde dat deze formatie appeltje eitje zou moeten zijn, ging het hier al direct mis. De cruciale discipline van radiostilte in combinatie met heldere focus op inhoudelijke thema's en empathie voor elkaars drijfveren ontbrak.
Onhelderheid over de financiële omstandigheden speelde vanaf het begin parten. Het leidde tot het hijsen van de stormbal op het VVD-congres en de eis vanuit NSC meer cijfers en stukken te zien.
We vertellen hoe zulke stukken voor de formatietafel tot stand komen en wat hun aard en bedoeling is. Het duidt erop dat de schrikreacties bij NSC wellicht meer een uitvlucht dan een nuchtere inhoudelijke analyse inhielden. Opmerkelijk, want dat was in het CDA twintig jaar het specialisme van Kamerlid Omtzigt.
In een sfeer van groeiend wantrouwen gebeurde iets heel klassieks. Shit happens - in dit geval de mest van Farmers Defence Force. Het is eigenaardig hoe een Duitse bezuiniging leidde tot oproer op Nederlandse snelwegen. De schade raakte ook de tafel van Plasterk. In de onderlinge communicatie van de vier partijen ontplofte het zo broze vertrouwen. Mark van den Oever werd de Piet Reckman van 2024. 1977 kwam weer eens langs in Den Haag.
Wat nu? Het eindverslag van Plasterk wordt historisch. Want hij zal moeten noteren dat er geen akkoord is als er geen akkoord over het geheel is. PVV, VVD en BBB zullen met NSC geen gedoog-constructie meer aandurven. Omtzigts wens van een brede coalitie op afstand van de Kamer zal de anderen nu nog minder aanspreken.
Er zit maar één ding op. Omtzigt moet zélf informateur worden en zijn coalitiewens helder definiëren in gesprekken met alle fractieleiders. Net als PvdA’er Wim Kok in 1994 zou hij aan de hand daarvan een regeerakkoord moeten schrijven dat een brede groep constructieve partijen aanspreekt.
***
Verder lezen
Brief aan de leden van NSC, 6 februari 2024
Website kabinetsformatie
***
Verder luisteren
396 – Waarom kabinetsformaties vaak zo tergend lang en stroperig zijn
393 - Op naar een extraparlementair kabinet!
390 - Kabinetsformatie 2023: Het ethos van de haai
388 - Kabinetsformatie 2023: de lucht is geklaard, vier partijen kunnen met elkaar verder
386 – Ronald Plasterk, een verkenner met passie
384 - De overrompelende overwinning van Geert Wilders. Opnieuw slaat Nederland een onbekende weg in
357 – Kabinetsformatie 2021: House of Cards aan het Binnenhof. Annemarie Jorritsma en de obsessie met Pieter Omtzigt
330 – Politieke paradoxen. Lessen uit de kabinetsformatie van 2021
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:39:51 – Deel 2
01:03:08 – Deel 3
01:35:35 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Hij was overal bij. Op alle cruciale momenten van de strijd om de onafhankelijkheid van Amerika was Benjamin Franklin present: politiek en diplomatiek een sleutelfiguur. De tweede aflevering in de serie '250 Jaar Verenigde Staten van Amerika' belicht zijn lange leven, zijn successen en nederlagen; ondernemerschap, creativiteit en charme.
Franklin beleefde heel de 18e eeuw van verlichting, revolutie en globalisering: hij leefde van 1706 tot 1790. Jaap Jansen en PG Kroeger vertellen over de energieke tiener, de selfmade man, de geleerde en uitvinder die de beroemdste Amerikaan van zijn tijd werd. Hij was de Rupert Murdoch van zijn eeuw.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij nemen contact met u op
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Als Amerikaans onderdaan van de Britse Kroon was hij trots op die status. Hij wist als ondernemer en publiek functionaris daar ook zeer van de profiteren. Benjamin Franklin begreep de economische en geopolitieke potentie van die interne markt van Brits Amerika als geen ander. Hij deed verwoede pogingen om die toekomst een gezamenlijk succes te maken. Altijd tot eer van koning George III.
Franklin werd de hoofdlobbyist van Amerika in Londen en moest ontdekken dat hij daarin zeker overwinningen boekte, maar de tijdgeest werkte tegen hem. Na de Boston Tea Party deed hij een ultieme verzoeningspoging, maar werd als oud vuil behandeld. Bitter ging hij terug naar Philadelphia en werd een van de leidende rebellen.
Zijn visie op vrijheid, soevereiniteit, democratie en verantwoord koningschap - en zijn scherpe blik op ondernemerschap en economie! - diepten zich in de decennia uit. Ze zijn ook nu weer actueel en verrassend.
Als oude man wist hij voor zijn land nog een keer te schitteren. Hij veroverde de harten van modieus en sexy Parijs door een uitgekiende imagostrategie. Hij kon de Franse regering zeer machiavellistisch verleiden tot steun aan de rebellen. 'Le Génie Franklin' is er tot vandaag een begrip, wat een reusachtig standbeeld tegenover de Eiffel Toren bewijst!
Hoogbejaard was hij present in Philadelphia bij het opstellen van de Constitutie van 1787. Ook toen wist hij met enkele oneliners weer geschiedenis te schrijven. Nancy Pelosi citeerde hem zelfs nog in de belangrijkste speech van haar leven op 24 september 2019.
***
Verder luisteren
382 - 250 jaar Verenigde Staten: de Boston Tea Party en de rechtsbescherming van belastingbetalers in Nederland
363 - Extra zomeraflevering: PG tipt boeken! (over de biografie van George III door Andrew Roberts)
289 - Donald Trump als gevaar voor de democratie - Joe Biden en zijn strijd voor de ziel van Amerika
281 - Fourth of July: Amerika reisgids voor politieke junkies
138 - In het voetspoor van Amerikaanse Presidenten in Nederland
121 - 4th of July special: Zakenlui als president van Amerika
115 - Thomas Paine en De Rechten van de mens
57 - Alexis de Tocqueville wilde Amerika begrijpen
48 - Adam Smith en de welvaart van landen
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:26:45 – Deel 2
00:50:30 – Deel 3
01:15:28 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Ook deze kabinetsformatie blinkt niet uit in duidelijkheid en daadkracht. En dat terwijl de uitslag volgens velen zo glashelder leek en wees op een geheel nieuwe wind die zou gaan waaien. Jaap Jansen en PG Kroeger duiken in de patronen en factoren die in ons coalitieland het formeren van kabinetten moeizaam en risicovol maken.
***
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Deze aflevering bevat een advertentie van voor Eneco. Ga naar eneco.nl/test om te zien of Eneco Dynamisch bij jou past.
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij nemen contact met u op
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Complicerende Factor nummer 1 is de uitslag van de Tweede-Kamerverkiezingen. Als daarbij één partij een zó klinkende overwinning boekt, dat iedereen ervan schrikt, dan gaan de hakken in het zand bij alle anderen. Verkenning en onderhandelingen zitten dan vol beduchtheid voor overmoed, dominant gedrag en niet-onderhandelbare eisen vooraf. De formatie 2023-2024 is hiervan niet gevrijwaard.
In de politieke historie is de formatie van 'het tweede kabinet Den Uyl' in 1977 hiervan een schoolvoorbeeld, terwijl een veel prudentere aanpak bij de formatie in 1986 voor Lubbers II dat soort vertragende en risicovolle perikelen leek te kunnen omzeilen.
Complicerende Factor nummer 2 is nog een ander type verkiezingsuitslag. Want hoe moet het als twéé partijen fors winnen en beide in een coalitie hun triomf verzilverd willen zien? Ook dat is nu een zichtbare complicatie met de winning mood bij zowel NSC als PVV. Dit type risico leidt vaak tot de eis van heel precieze, achterdochtig vastgelegde afspraken.
Voorbeeld hiervan is de formatie van Paars II in 1998. PvdA en VVD wonnen beiden fors en wilden allebei beloond worden. De samenwerking werd er heel stroperig door, met een regeerakkoord als ‘gestold wantrouwen’. Het nieuwe kabinet werd allesbehalve een succes.
Complicerende factor nummer 3 is de noodzaak om bij grote financiële problemen op één lijn te komen, terwijl de plannen van partijen elkaar daar juist erg tegenspreken. Dit leidt vaak tot vertraging, gedetailleerd rekenwerk, pijnlijke uitruileffecten en wantrouwen. De actuele formatie is hier extra beladen omdat drie van de vier partijen geen gedegen en doorgerekend program hebben en al uit het eerste gesprek daarover allerlei gedoe naar buiten lekte; vooral over BBB.
Schoolvoorbeelden van deze factor zijn de formaties Van Agt II in 1981 én Balkenende I in 2002. Dat eerste kabinet viel zelfs al bij aantreden over de concrete uitleg van de financiële ingrepen in de concept-regeringsverklaring! Onder Balkenende bleek de formatie nooit echt afgerond te zijn doordat binnen de LPF het gedoe rond de begroting nooit ophield tot de zaak klapte.
Complicerende factor nummer 4 is de noodzaak om bij grote, principiële thema's op één lijn te komen, terwijl de plannen van partijen juist daar elkaar erg tegenspreken. Ook daar kunnen gebrek aan empathie en groeiend wantrouwen tot grote vertraging en complexe situaties leiden. In de actuele formatie concentreert zich dit vanaf dag één rond de principiële problematiek van grondrechten, rechtsstatelijkheid en het respect daarvoor.
Voorbeeld hierbij is hoe zowel bij de vorming van Rutte III (2017) als Rutte IV (2021) de principiële verschillen tussen ChristenUnie en D66 de besprekingen ernstig bemoeilijkten en men op zoek moest naar allerlei ingewikkelde uitstelmanoeuvres.
Complicerende Factor 5 is het bestaan en voortzeuren van oud zeer en diepe argwaan uit soms vele jaren tussen partijen. Slaagt een informateur er niet in iets van een gunfactor of vertrouwen te doen groeien, dan ondermijnt zoiets heel de formatie. Actueel zien we hoe de PVV op haar meest pregnante thema - asiel en migratie - de tweede coalitiepartij, de VVD, door de spreidingswet volstrekt niet vertrouwt en anderen de PVV niet inzak Europa en internationaal beleid.
Schoolvoorbeelden hiervan zijn uiteraard de epische formatie Van Agt II in 1981 en ook de ernstige vertrouwenscrisis tijdens de allereerste verkenningsfase van Rutte IV in 2021. Deze bleven het hele bestaan van die twee kabinetten funest domineren.
Dramatisch is de formatie van 1963 waarin nota bene de vicepresident van de Raad van State en koningin Juliana samenspanden tegen de nieuwe KVP-leider Wimme de Kort. Diens ondergang zette een proces van intern gedoe in gang dat twee kabinetten op rij snel deed sneuvelen en die partij fataal zou raken. En leidde tot de komst van D66!
Complicerende Factor nummer 6 is de rol die partijen moeten spelen zonder enige traditie in bestuur en coalitievorming. De formatie is dan vaak voor de andere partijen een soort gedragstest waarin men heel omzichtig te werk moet gaan. De actuele formatie is hier natuurlijk exceptioneel omdat drie van de vier onderhandelende partijen 'novieten' zijn evenals de informateur in zijn rol. De enige ervaren partij is de zware verliezer van de verkiezingen.
Voorbeelden hiervan zijn Balkenende I met de LPF als 'noviet' en Rutte I, waarin de PVV als gedoogpartner meedeed. Beide kabinetten sneuvelden roemloos na korte tijd.
In de actuele situatie moet ook nog meegewogen worden dat drie van de vier potentiële partners nauwelijks in staat lijken een keur van gedegen bewindslieden te selecteren en het feit dat de enige partij met regeerervaring liever slechts zou gedogen. Tevens zal na de doorgewinterde Mark Rutte nu een premier aantreden óf zonder enige bestuurlijke ervaring die Europees en internationaal grote vragen oproept (Wilders!) óf iemand van buiten de vier partijen die bij die partners geen langdurige loyaliteit heeft opgebouwd (Plasterk!).
Zes factoren kortom die een vlotte afronding van de besprekingen onwaarschijnlijk en vooral ook onverstandig zouden maken.
***
Verder lezen
Joop van den Berg - Kabinetsformatie 2024: Graag zorgvuldig, maar zonder spijkers op laag water
***
Verder luisteren
393 - Op naar een extraparlementair kabinet!
390 - Kabinetsformatie 2023: Het ethos van de haai
388 - Kabinetsformatie 2023: de lucht is geklaard, vier partijen kunnen met elkaar verder
386 – Ronald Plasterk, een verkenner met passie
384 - De overrompelende overwinning van Geert Wilders. Opnieuw slaat Nederland een onbekende weg in
385 - Jan de Koning en het verschil tussen een greppel en de laatste gracht
179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren
213 - Van Agt/Den Uyl/Terlouw (1981), de verschrikkelijkste kabinetsformatie ooit
351 - Politiek als hartstocht: drie jonge bewindslieden uit het kabinet-Den Uyl vijftig jaar later
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:32:52 – Deel 2
01:01:07 – Deel 3
01:37:58 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
De rayonhoofden en ijsmeesters waren de voorbije weken in alle staten. Zou het dan toch? En ja, Jaap Jansen en PG Kroeger komen wel degelijk met de vaste winterboeken-editie. Ditmaal met een extra recensie: een doorwrochte analyse van een brief die in de Tweede Kamer niet mocht worden voorgelezen.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! Ben je vriend (of word je het nu nog snel) dan kun je meedingen naar een van de boeken die we bespreken: Abraham Kuyper, een leven in de journalistiek (beschikbaar gesteld door uitgeverij Boom) en Hoogteroes (beschikbaar gesteld door De Arbeiderspers).
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij nemen contact op
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
1] Een saluut aan Mathieu Segers
Kort voor zijn overlijden op 16 december 2023 zond Segers ons zijn nieuwste boek: The Origins of European Integration - The Pre-History of Today's European Union, 1937–1951. Het bewijst eens te meer het grote verlies nu hij niet meer onder ons is. Elke pagina van dit rijke werk bevat voor uren en dagen aan nieuwe inzichten en verrassingen uit de voorgeschiedenis van de EU. Over de doorwerking van het Marshallplan; de grote betekenis van de oecumenische beweging; Piet Lieftinck en Ludwig Erhard in 1949 en over de historische missie van de christendemocratie.
Maar nog het meest treft de eerste zin van dit magnum opus. Onvermoed en onverwacht brengt de visie daarin zijn erfenis en die van de eveneens onlangs gestorven Jacques Delors bijeen. Europa staat voor de opdracht zich nu voor een derde maal opnieuw uit te vinden.
2] Waar Europa ooit begon
We kennen het vaste verhaal. De Europese beschaving ontsprong in drie eeuwenoude steden. Jeruzalem, Athene en Rome. Maar hoe ontstonden die urbane fundamenten nu echt? The Life and Death of Ancient Cities: A Natural History van Greg Woolf vertelt hoe historici, archeologen, biologen, klimaatdeskundigen en antropologen hun kennis daarover steeds meer aaneenvlechten.
Het levert vele verrassende inzichten en dwingt ons vele bekende verhalen en feiten te herzien. Dat juist de Middellandse Zee bakermat werd van Europa kwam bijvoorbeeld doordat men leerde zeilen in plaats van roeien. En waar kwam het brood vandaan dat de inwoners konden eten van het in zijn glorietijden snel groter wordende Athene? Van in graanexporten gespecialiseerde Griekse havens op de Krim. En zo nog veel meer in dit bijzondere boek.
3] De journalist die minister-president werd
Johan Snel was al eens bij ons te gast over zijn meeslepende biografie van alpinist, predikant, politicus, wereldreiziger en universiteitsoprichter Abraham Kuyper. Zijn proefschrift - Abraham Kuyper, een leven in de journalistiek - diept één van die aspecten verder uit. Die van de ongekende veelschrijver en mediavernieuwer. Ook dát was Kuyper.
Hij schreef niet alleen tienduizenden stukken en ruim 200 boeken, hij bouwde ook aan een internationaal netwerk van journalisten. De journalistiek werd door zijn bezielende leiding een serieuze professie die ging opkomen voor haar vrijheid, integriteit en kwaliteit. Kuyper keek daarbij altijd verder dan zijn eigen 'zuil' of kerk. Snel brengt dit levensverhaal met panache en vol verrukkelijke verhalen en excentrieke belevenissen.
4] De Robert Caro van het Kremlin
Stephen Kotkin doet voor Jozef Stalin wat Robert Caro doet voor LBJ. Zijn boeken Stalin: Volume I: Paradoxes of Power, 1878–1928 en Stalin: Volume II: Waiting for Hitler, 1929–1941 schetsen in duizenden pagina's het leven en de tijd van een 'larger than life' heerser. Een literaire tour de force.
Van Stalins armoedige jeugd in Gori in Georgië en het rebelse broeinest van zijn priesterseminarie tot de jaren aan de Poolgrens in Siberië na een carrière als bankrover, beleeft de lezer mee. En ook zijn machtsdrift, zijn genie als bureaucraat, zijn honger naar kennis als autodidact, zijn paranoia, wreedheid en obsessies met Finland, Mongolië en Japan. Zijn eenzaamheid na de zelfmoord van zijn vrouw Nadja. En hoe hij wachtte tot Hitler zou aanvallen en dat toen niet wilde geloven.
5] De roes van Weimar
De pleinen in Duitse steden staan nu, in januari 2024, bomvol. 'Nie wieder!' roepen de burgers en masse. Alle reden om juist nu het boek Höhenrausch - Hoogteroes - van Harald Jähner te lezen. Opnieuw komt hij met een fascinerend tijdsbeeld van de cultuur, maatschappij en politiek van Duitsland, nu die van de 'Goldene Zwanziger' en de Weimar-republiek. Het was een decennium van een 'Siegeszug befreiter Lebensweisen'.
Jähner slaagt erin die periode niet te benaderen vanuit het perspectief achteraf, vanuit de doem van de ondergang en het Derde Rijk. We beleven juist de opmars van geëmancipeerde vrouwen, technologische evoluties, culturele bevrijding en 'amerikanisering' met jazz, radio en dansfeesten. En steeds is merkbaar hoe kwetsbaar Weimar was. Hoe de nederlaag in 1918, de giga-inflatie, het leven op de pof en de depressie vanaf 1930 voortdurend nieuwe kansen en ideeën lieten struikelen.
6] Een brief van het Idaveld
FvD’er Freek Jansen schreef voorzitter Bosma bij zijn afscheid als Tweede-Kamerlid naar goed gebruik een brief. Die las hem niet voor en dat was nieuw. “Eigenlijk doodzonde”, vindt PG.
Wie de tekst ervan serieus neemt, ontmoet een hele reeks politiek-filosofische toespelingen en historische verwijzingen die niet zomaar terzijde geschoven mogen worden. Jansen benoemt zichzelf tot hoeder van ‘de ideologische, zuivere lijn’ van Forum tegen ‘het parlementarisme’ en voor ‘het herstel van de natuurlijke orde’. Daarin brengt hij een paar duidelijke boodschappen.
Hij doet een verwoede aanval op de erfenis van de Frankfurter Schule en dat niet voor het eerst. PG schetst wat daarbij het antisemitische hondenfluitje over ‘zelfhaat’ en ‘de vroedvrouw van onze opheffing’ vormt. En wat dit verbindt met het laatste boek van Mathieu Segers.
De strijd voor die 'natuurlijke orde' en Jansens mythische verwijzing naar ‘Nederland als Idaveld’ plaatsen zijn boodschap in het sociaaldarwinisme van de 19e eeuw. Zelden klonk de fluit zo luid en zo schel.
***
Verder luisteren
109 - Mathieu Segers: Sterke lidstaten maken Europa sterk
336 - Timothy Garton Ash: Hoe Europa zichzelf voor de derde keer opnieuw uitvindt
82 - Edward Glaeser: Why we should love cities
318 - 2023: het jaar van grote inflatie, Koude Oorlog, roemruchte veroveraars en omwenteling in Den Haag (oa over Stalin en stedenstichter Alexander de Grote)
149 - De zeven levens van Abraham Kuyper, een ongrijpbaar staatsman
354 - Eenzaamheid, machtsstrijd en repressie in het Russische rijk van Poetin, Stalin en tsaar Nicolaas II
394 – Honderd jaar na zijn dood: de schrijnende actualiteit van Lenin
113 - De Jaren '20 als wenkend perspectief
322 - 30 januari 1933, een fatale dag voor Duitsland en de wereld
152 - De 19e-eeuwse wortels van Forum voor Democratie
30 - Baudet en de Uil van Minerva
317 - Extra winteraflevering: PG tipt boeken!
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1: Mathieu Segers
00:38:00 – Deel 2: Greg Woolf
00:45:35 – Deel 3: Johan Snel
00:57:33 – Deel 4: Stephen Kotkin
01:20:06 – Deel 5: Harald Jähner
01:29:19 – Deel 6: Freek Jansen
01:57:00 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
- Laat meer zien
