Afleveringen

  • De podacst van de uitzending van dr Kelder en Co is verhuisd naar de feed van de Jortcast. Daar kunt u alle podcasts van Jort Kelder over wetenschap en politiek terugvinden en ook langere, verdiepende podcasts over o.a. Poetin, Elon Musk en de Amerikaanse verkiezingen. 

    We hopen dat u ons weet te vinden via de link van de Jortcast (https://plinkhq.com/i/1334620583?to=page). 

  • VERHUISBERICHT:  deze podcast gaat vanaf begin 2024 naar de feed van De Jortcast, ook te beluisteren via alle verschillende podcastapps. 

    De ideale staat volgens een reactonair rechtsfilosoof


    Hoe is de staat van onze politiek in deze tijd van de formatie? Moeten de partijen aan hun verplichtingen voldoen en zo snel mogelijk gaan regeren? Of is het moreel ook juist zonder een akkoord te bereiken, afscheid van elkaar te nemen? Te gast is prof. dr. Andreas Kinneging, hoogleraar rechtsfilosofie in Leiden die onlangs een nieuw boek heeft geschreven getiteld Hercules op de Tweesprong waarin de tendens is dat de weg voorwaarts de weg terug is. Maar hoe ver moeten we dan terug en van wie kunnen we wat leren? Van de Grieken of van de Romantiek? En wat betekent de weg terug gaan? Meer directe democratie? Genoeg vragen aan deze hoogleraar die bekend staat om zijn uitgesproken conservatieve standpunten. 

     

    Zware sterren, zwarte gaten en nog zo wat


    Dat Nederland nog altijd academische zwaargewichten produceert, bewijst dr. Lieke van Son. Ze promoveerde afgelopen najaar aan bij het prestigieuze Center for Astrophysics aan Harvard University op onderzoek naar zware sterren aan de hand zwaartekrachtsgolven. Na een succesvol optreden als jonge doctor, komt ze deze zaterdag verder praten over alles waar men zich op dit moment in de astronomie mee bezighoudt. Hoe bevredigend is onderzoek doen in een academisch veld dat zich letterlijk uitstrekt over het heelal en alles daarbuiten? Heeft de commercialisering van de ruimtevaart wetenschappelijk nut, of is deze enkel gestoeld op prestige? En wat kunnen we leren van zware sterren en zwarte gaten? Deze jonge wetenschapper, die we helaas verloren zijn aan de Amerikanen, schuift nog een keer bij ons aan voordat ze het vliegtuig naar onze trans-Atlantische grote broer instapt.


    Covid out, schimmels in


    Waren we net van dat enge virus verlost, kloppen onheilspellende schimmels alweer op de deuren van onze ziekenhuizen. Volgens jonge doctor Auke de Jong zijn schimmels te lang als relatief ongevaarlijk beschouwd, waardoor dokters ze nu slecht herkennen. Met een groeiend aantal fysiek kwetsbare mensen − de traditionele target groep van schimmels − zorgt dat wereldwijd voor de nodige problemen. Gelukkig is daar De Jong, die in zijn promotieonderzoek de gevaren van recent ontstane schimmels aantoont en daarnaast ook handvatten biedt ter verbetering van zowel diagnostiek als behandeling. Wees dus op uw hoede, lieve mensen, en niet alleen voor iets onschuldigs als schurft, want indien u tot de kwetsbaren der aarde behoort, bent u uw leven dadelijk niet meer zeker.

  • Zijn er afleveringen die ontbreken?

    Klik hier om de feed te vernieuwen.

  • VERHUISBERICHT:  deze podcast gaat vanaf 2024 naar de feed van De Jortcast, ook te beluisteren via alle verschillende podcastapps. 

    Deense degelijkheid, nepnieuws en de gevolgen van belastingontwijking


    Wat we van onze Deense broeders kunnen leren


    Prof. dr. Claes de Vreese was al eens bij ons te gast als specialist politieke, zo communicatie. Deze zaterdag schuift hij aan in het kader van de kroning van de Deense prins Frederik − De Vreese is namelijk een geboren en getogen Deen. Wat kunnen we leren van dit Scandinavische volkje, dat het in alles net even iets beter voor elkaar lijkt te hebben dan wijzelf? Economisch gaat het de noorderlingen al tijden voor de wind. Zo kent Denemarken ruimhartige collectieve voorzieningen en een arbeidsmarkt die wél optimaal lijkt te functioneren. Dat, gecombineerd met strenge migratiepolitiek, maakt het land alleen al de moeite van het uitdiepen waard. De Denen als lichtend voorbeeld, of kunnen ze ook nog wat van ons opsteken?


    Hoe nepnieuws de wereld in zijn greep houdt


    Het ging afgelopen week veel over X, voorheen Twitter, en de vraag in hoeverre dit medium intussen is verworden tot een bron van dood en verderf. Musk had bij de aankoop van het platform een dorpsplein waarop alles geroepen kan worden voor ogen. Dit heeft er de afgelopen tijd in geresulteerd dat steeds meer mensen de online spreekbuis de rug toekeren. Relevant in dit kader is de hoeveelheid nepnieuws die erop rond circuleert, en daar weet prof. dr. Damian Trilling dan weer alles van af. Hebben politici en wetenschappers reeds een antwoord op deze hardnekkige kwaal? Gezien de recente verkiezingsuitslag in ons eigen land, lijkt dit zeer de vraag.


    De economische consequenties van belastingontwijking

    Bijna dr. Jesse van der Geest heeft onderzoek gedaan naar belastingontwijking van grote bedrijven aan de Tilburg University. En wat blijkt, het is eigenlijk heel gezond om te proberen zo min mogelijk belasting te betalen. Van der Geest heeft de grote bedrijven onder de loep genomen, zowel nationaal als internationaal en zijn conclusie is: minder belasting vloeit eigenlijk altijd weer terug in het bedrijf zelf. Hij heeft ook nog wat tips voor de nieuwe beleidsmakers om het allemaal ‘niet leuker, maar wel makkelijker’ te maken voor de BV van Nederland.   

  • VERHUISBERICHT:  deze podcast gaat vanaf 2024 naar de feed van De Jortcast, ook te beluisteren via alle verschillende podcastapps. 

    Gelukkig het nieuwe jaar in


    Geluk zit in een klein hoekje, zo luidt het oud-Hollandse gezegde. Prof. dr. Erik Scherder kwam er door zijn jarenlange levenservaring, plus het feit dat hij in dat leven ook nog eens uitvoerig onderzoek naar geluk deed, achter dat mensen eigenlijk niet zo gek veel hoeven te doen om tevreden te zijn. Leeft een gemiddelde Nederlander zijn leven zonder er al te veel bij na te denken, zal deze aan het eind van de rit voldaan zijn over wat hij of zij ervan heeft gemaakt. Al helpt in beweging blijven, zowel fysiek als geestelijk, natuurlijk altijd bij gelukkig oud worden − een boodschap die we van professor Scherder maar al te goed kennen.


    Een uniek fenomeen uit Romeins Egypte


    Dr Kelder en Co zendt deze zaterdag voor het eerst uit vanaf een nieuwe locatie: het befaamde Allard Pierson Museum aan het Rokin te Amsterdam. Dit museum richt zich specifiek op de oudheid, zoals onder meer blijkt uit de huidige tentoonstelling Oog in oog. Hierin wordt een unieke verzameling mummieportretten getoond, een fenomeen afkomstig uit de Romeins-Egyptische tijd. Prof. dr. Olaf Kaper is als hoogleraar egyptologie gespecialiseerd in deze periode, en was zijdelings betrokken bij de tentoonstelling. Wat maakt deze portretten zo bijzonder? Wie zijn erop afgebeeld? En wat vertellen de relieken ons over het leven van de mensen achter de schilderijtjes? Kaper vertelt het u.


    Hoe onaantrekkelijker de verkoopomgeving, hoe minder sigarettenrook


    Nederland is op weg naar een rookvrije generatie, en ook het beleid afkomstig uit Den Haag zet daar steeds nadrukkelijker op in. Verkooppunten worden gefaseerd minder en prijzen opgedreven. Jonge doctor Tessa van Deelen bracht in haar proefschrift de tabaksverkoopomgevingen van vier grote steden en enkele rurale gebieden in kaart. Daarnaast onderzocht ze welke effecten zo’n omgeving heeft op rookgedrag en de perceptie van adolescenten op roken. Een relevant onderzoek zo aan het begin van het nieuwe jaar, met supermarkten die stoppen met de verkoop van tabak en vapes die geen smaakjes meer mogen hebben.

  • Dr Kelder en Co blikt terug op 2023. Het jaar van het ik, kunnen we wel stellen: de verkiezingszege is deels te herleiden naar een overtuigende stem op onszelf, Nederlanders. Wat dat moge betekenen, weet psycholoog prof. dr. Roos Vonk, die een boek schreef over het ego en het eigen gelijk. 

    Een stem op onszelf is vaak ook een stem tégen de ander. Migratie was een belangrijk thema in 2023: een kabinet viel erover, een partijleider haalde er zijn verkiezingszege uit. Prof. Dr. Hein de Haas is migratie-onderzoeker en reflecteert op de voor hem meest veelzeggende gebeurtenissen. 

    Was het dan een goed jaar voor de vrije wetenschap? Docent cultuurgeschiedenis dr. Steije Hofhuis is niet onverdeeld enthousiast: hij constateert een ideologische eenzijdigheid op universiteiten, die échte diversiteit tegenwerkt. In gesprek over de opmerkelijke politieke ontwikkelingen, Extinction Rebellion, conflict en eigen volk eerst, maar uiteraard ook aandacht voor de mooie kanten van 2023.

  • In deze uitzending: het jaaroverzicht van een bijzondere en verwarrend 2023. Jawel, want er vielen meer bejaarden van hun fiets dan ooit, en hoewel bestaanszekerheid Den Haag domineerde bereikte de armoede een all time low en werd graaiflatie Woord van het Jaar - maar was die er wel, die graaiflatie? Daarover te gast is hoofdeconoom van het CBS dr. Peter Hein van Mulligen. Voorts wetenschappelijk advies hoe U het gezellig houdt rond het gourmetstel, met drs. Steven Pont. De jonge dr. Pieter van Rees onderzocht het nut van het hijsen van de vlag op de Amerikaanse scholen. Wat doen de patriottische Amerikanen anders of beter met hun burgerschapschapsonderwijs?

  • VERHUISBERICHT:  deze podcast gaat vanaf 2024 naar de feed van De Jortcast, ook te beluisteren via alle verschillende podcastapps. 

    Daar vindt u ook andere verdiepende podcast van dr Kelder, of alleen de uitzending zelf.

    ----------

    De zoveelste heruitvinding van het kapitalisme


    Samen met voormalig premier Jan Peter Balkenende deed prof. dr. Govert Buijs een poging de wetten van het kapitalisme te herschrijven. Ditmaal gestoeld op christendemocratische waarden, waarbij markt, staat en gemeenschap in goede harmonie samengaan. Heeft deze visie bestaansrecht in een samenleving die de christendemocratie steeds meer de rug lijkt toe te keren? Buijs denkt van wel en dicht de Europese Unie daarbij een grote rol toe. Echter, laten veel politieke dynamieken op ons continent nu net de kant van minder Europese samenwerking op bewegen. Hoe het tij te keren? Buijs geeft u het antwoord.


    Testosteron, wat heb je er aan?


    Vroeger had je Arnold Schwarzenegger en nu heb je de torso’s van BN’ers die de voorkant van tijdschriften als Men’s Health sieren. En (bijna) alle mannen willen dit. Makkelijk te bereiken met af en toe een spuitje in je bil zetten, blijkt uit de posts die je op social media kunt bekijken. Maar hebben al die hormonen wel dat juiste effect van grote spieren en meer zelfvertrouwen? Want doen die hormonen en stel dat je er te veel spuit of smeert? Psycholoog dr. Peter Bos kan uitleggen wat dat goedkope wondermiddel echt doet. En of vrouwen er ook misschien baat bij zouden kunnen hebben. 


    Crisis op het platteland


    We schrijven de roerige jaren 30. Een Amerikaanse beurskrach die zijn weerga niet kent en mondiaal gigantische gevolgen heeft. Armoede alom, zo ook in de kleine Nederlandse grensgemeente Bergh in de Achterhoek. Hoe de lagere sociaaleconomische klassen hier met de tegenslagen van die tijd omgingen, onderzocht onze jonge doctor Paul van Dun. Zoals blijkt, vallen ook uit de geschiedenis van deze ogenschijnlijk nietige gemeente belangrijke lessen voor de toekomst te trekken. Zo konden we op basis van wat zich hier voltrok de opkomst van de BBB én de toeslagenaffaire eigenlijk al van mijlenver zien aankomen. 

  • VERHUISBERICHT:  deze podcast gaat vanaf 2024 naar de feed van De Jortcast, ook te beluisteren via alle verschillende podcastapps. 

    Daar vindt u ook andere verdiepende podcast van dr Kelder, of alleen de uitzending zelf.

    ---------

    Liever bevriend of gevreesd?


    Doe je er als politiek leider beter aan je mondiale evenknieën te vriend te houden, of kunnen ze je beter vrezen? Dat laatste, aldus Machiavelli, al weet drs. René Cuperus van Instituut Clingendael dat ook vriendschappen doorslaggevend kunnen zijn in de internationale betrekkingen. Denk aan Reagan en Gorbatsjov – hun verstandhouding vormde de basis voor het einde van de Koude Oorlog. En dat is lang niet de enige intermenselijke relatie die zijn stempel op de naoorlogse geschiedenis heeft gedrukt. Ook onze eigen Mark Rutte moet het hebben van high fives en wangkussen. Wat verandert er in dit opzicht als Geert Wilders straks allicht met de scepter zwaait?


    De heropleving van Habermas’ gedachtegoed


    Hoe een filosofisch boek zoals ‘De Eendimensionale Mens’ van Marcuse opeens weer op een bestsellerlijst belandt en dat terwijl de stroming waartoe deze denker behoort twintig jaar geleden nog als achterhaald gold. Maar het antikapitalisme, het pro-communisme en de extreme gelijkheidsgedachte is niet alleen in onze samenleving, maar ook aan de politieke flanken weer bezig met een opmars. Wat is de oorsprong van deze filosofen uit de Frankfurter Schule en waarom verzetten zij zich tegen de populaire cultuur als de film en de popmuziek? Hoe kan het dat ze als oude, witte mannen toch een grote aanhang onder jongeren hadden en hebben? Dr. Thijs Lijster bestudeert de Frankfurter Schule aan de Rijksuniversiteit Groningen, schreef er een boek over en legt uit. 


    How hard can it be? 


    Prostaatkanker is in Nederland de meest voorkomende soort kanker bij mannen. De helft van de heren die ervoor worden bestraald krijgen erectieproblemen. Niet leuk in de slaapkamer – niet voor mannen zelf, noch voor vrouwen, zou je denken. Voor zijn promotie-onderzoek sprak jonge doctor Freek Teunissen patiënten over de impact van (het verlies van) de erectiele functie op hun kwaliteit van leven. Hoewel de erectie door deze en gene soms wat overgewaardeerd wordt, promoveerde dr. Teunissen tóch op een behandeling die uiteindelijk voor minder erectieproblemen moet zorgen. 

  • VERHUISBERICHT:  deze podcast gaat vanaf 2024 naar de feed van De Jortcast, ook te beluisteren via alle verschillende podcastapps. 

    Daar vindt u ook andere verdiepende podcast van dr Kelder, of alleen de uitzending zelf. 

    ------------

    Wat schieten we op met opnieuw een klimaattop?


    Dit weekend wordt alweer de 28e klimaattop gehouden. Dubai vervult deze keer de rol van gastland − een gegeven dat op zichzelf al voor de nodige gefronste wenkbrauwen zorgt. Wat leveren dit soort bijeenkomsten effectief op? Tijdens de coronacrisis pleitten meerdere milieuwetenschappers er nog voor om klimaattoppen voortaan grotendeels online te organiseren. Iets met practice wat you preach. Toch vliegt de klimaatelite sinds alles weer kan en mag en masse de wereld over om opnieuw megalomane conferenties bij te wonen. Heeft dit zin? En zo niet, waar wordt op politiek gebied dan wel klimaatwinst geboekt? Dr. Marloes Beers van de Universiteit Utrecht vertelt het u.


    Driewerf hoera voor ChatGPT!


    Groot feest in de wereld van de computerwetenschap deze week. ChatGPT bestaat namelijk één jaar! Ook dr. Judith van Stegeren ziet de komst van de publiekelijk toegankelijke chatbot als een ware game changer. Los van enkele kanttekeningen − illegaal datagebruik, biases en nog zo wat − is ze vooral erg blij met de gigantische vooruitgang die haar vakgebied door de komst van ChatGPT heeft geboekt. Toch blijven er nog vele vragen onbeantwoord. Hebben dit soort modellen bijvoorbeeld invloed op het gemoed, de manier waarop mensen met elkaar interacteren of taalkundige en cognitieve ontwikkeling? En ben je gek als je er in je werkende bestaan geen gebruik van maakt, of is het misschien wel verstandig om niet gelijk toe te happen?


    Transgenderisme en de ethiek daaromtrent


    Jonge doctor Lieke Vrouenraets deed in haar proefschrift onderzoek naar ethische dilemma’s die bestaan bij de wens om van geslacht te veranderen. Zijn jongeren wel in staat om zo’n grote beslissing te nemen om hormonen te slikken om zo de eerste stappen te zetten hun geslacht te veranderen? Transgenders houden de maatschappij bovengemiddeld veel bezig en wat betekent al die aandacht voor het debat? Wat zijn de grootste dilemma’s? Kortom een onderwerp dat voor veel discussie zorgt, waarbij Vrouenraets bepleit dat niets doen ook een keuze is. Wat ze daar precies mee bedoelt, hoort u zaterdag.

  • Nederland wordt met de verkiezing rechtser


    Nederland wordt weer voor de Nederlanders, blijkt uit de verkiezingsuitslag van afgelopen week. Maar wat is dat voor een land dat men met de PVV voor ogen heeft en wat wil die kiezer eigenlijk? Filosoof en ethicus dr. Jelle van Baardewijk kijkt naar de politieke cultuur van Nederland nu en hoe ons land mogelijk zal worden ingericht met deze verkiezingsuitslag. Meer Nederlands op de universiteiten en zwarte piet weer terug? 


    IJsbaden en winterzwemmen: feit of fabel?


    Is het nou wel of niet verstandig om koud te douchen? En moet je altijd een dikke jas aan of juist je lichaam laten werken? En wat is de invloed op onze gesteldheid als we de verwarming een graadje lager zetten? Is dat gezond of zijn we juist daarom allemaal de laatste tijd wat snotterig? En is de Wim Hof methode nou wel of niet oké? We bespreken de invloed van lichaamstemperatuur op onze gezondheid met prof. dr. Hein Daanen.

    Suriname en democratie: contradictio in terminis?

    Onze eigen verkiezingen zijn net achter de rug, dus laten we stoppen met navelstaren en ons afvragen; hoe gaat het met de andere democratieën? Bijvoorbeeld die in Suriname? Onze jonge dr. Bharti Girjasing heeft een groot onderzoek gedaan naar de ervaringen met democratie bij de Surinamers. Waarom stemde men wel massaal op Bouterse en hoe hou je de politiek scherp in een land met weinig inwoners? 

  • Nog heel even om te zweven

    Een paar nachtjes slapen nog maar, en dan kunnen alle Nederlandse burgers eindelijk weer hun democratische plicht vervullen. Met Omtzigt aan kop dient zich de vraag aan wat NSC precies met onze samenleving van plan is. Prof. dr. Wim Voermans legt in dit kader uit wat een constitutioneel hof – een belangrijk speerpunt van de nieuwe partij – effectief zou betekenen. En wat te denken van de pensioenplannen van Pietertje? Daarover meer met prof. dr. Marike Knoef. Tot slot gaat dr Kelder met dr. Roderik Rekker het stemhokje in, hoe wordt je stem bepaald en vooral die van de jongere? 


    Het ondergesneeuwde Oekraïne

    In de verkiezingen hoort u er nauwelijks over, en ook in algemene zin blijft het de laatste tijd angstvallig stil rondom de oorlog in Oekraïne. Ten onrechte, zo vindt VVD-buitenlandwoordvoerder Ruben Brekelmans, die overigens op een niet onverdienstelijke zesde plaats op de kandidatenlijst van zijn partij staat. Misschien hangt dr Kelder dus wel met een aankomend bewindspersoon aan de lijn, mocht de VVD althans opnieuw gaan regeren. Brekelmans maakt zich met name kwaad op de halfslachtige manier waarop Europa met zijn beloftes aan Oekraïne omspringt. Het lijkt er namelijk op dat de EU niet aan het aantal van een miljoen geleverde artilleriepatronen binnen een jaar gaat komen. En dat is kwalijk, zo vindt Brekelmans, want zeker nu het conflict op de achtergrond dreigt te raken, is onvoorwaardelijke steun extra hard nodig.

  • Een niet doorgerekend partijprogramma ís geen partijprogramma (of toch wel?)


    Afgelopen woensdag presenteerden het CPB en het PBL hun doorrekeningen. Lang niet alle partijen zagen er deze keer heil in hieraan mee te werken − slechts acht leverden materiaal in. Wat zeggen die keihard getallen precies? Daarover spreekt dr Kelder een oude rot uit het vak: prof. dr. Sweder van Wijnberg, econoom aan de UvA. Doet wel of niet doorrekenen daarnaast iets met het vertrouwen van kiezers? En hoe zit het daar in algemene zin eigenlijk mee? Prof. dr. Carolien van Ham van de Radboud vertelt u meer. Tot slot: staat of valt dat vertrouwen met een sterke leider? Dat weet prof. dr. Mark van Vugt, evolutionair psycholoog aan de VU, die bovendien met de eerste resultaten van een nieuwsoortig onderzoek naar archetype leiders in de Nederlandse politiek komt.


    Het twijfelachtige huwelijk tussen de TU Eindhoven en Brainport


    Bedrijven en universiteiten die innig samenwerken, is daar eigenlijk iets mis mee? GroenLinks-Kamerlid Lisa Westerveld vindt dat er in elk geval kritisch gekeken moet worden naar de banden tussen de TU Eindhoven en het omringende bedrijfsleven. Zijn het namelijk niet de Chinezen die een bedreiging voor onze kennisinstituten vormen, dan misschien wel de intenties van bepaalde ondernemingen. Want hoe waarborg je volledige academische onafhankelijkheid wanneer een universiteit financieel wordt gespekt door private partijen? Of is het misschien allemaal zo erg niet, en hebben universiteiten de steun van bedrijven keihard nodig om op synergetische wijze tot grootse doorbraken te komen?

  • Politiek = economie & ook stemmen uit het buitenland? 


    It’s the economy, stupid


    In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen draait het eigenlijk maar om een ding: de economie. Want de allocatie van schaarse goederen is toch uiteindelijk wat politiek behelst. Met twee academici van de generatie die onze toekomst moet vormgeven en een oudgediende op het Binnenhof duikt dr Kelder in de economische vraagstukken die er deze verkiezingen toe doen. Want waarom rept elke partij ineens over bestaanszekerheid, is iedereen het erover eens dat vermogen zwaarder moet worden belast en moet het toeslagensysteem hoe dan ook op de schop? O, en dient er nu te worden bezuinigd of geïnvesteerd ten tijde van economische tegenspoed? Dr. Jasper Lukkezen, dr. Vinzenz Ziesemer en drs. Leonard Ornstein vertellen u niets dan de waarheid over de stand van ‘s lands economie. Maar let wel, staathuishoudkunde blijft een sociale wetenschap, waarin absolute waarheden niet bestaan.


    Een motie om wat stemmen te winnen


    Stemmen vanuit het buitenland kan niet meer, de deadline is inmiddels verlopen. Toch strijden D66 en de VVD voor een eenvoudigere manier om het Hollandse rode potlood ook buiten de landsgrenzen te gebruiken. Dat niet veel mensen dat doen, geschat wordt op zo'n 10 procent, steekt de democraat van D66 Sjoerd Sjoerdsma al jaren. Er was al eerder door zijn partij een motie ingediend en aangenomen om digitaal stemmen vanuit het buitenland mogelijk te maken, maar deze verkiezingen kwamen te vroeg. Nu moet je je op tijd aanmelden, verschillende enveloppen gebruiken en je paspoort kopiëren en natuurlijk op de hoogte zijn van de verkiezingen. Sjoerdsma wil dit anders, hoe legt hij uit. Al heeft het voor hem geen zin meer. Hij is niet meer verkiesbaar.  

  • Is het enkel nog conservatisme dat de klok slaat?


    In het kader van de verkiezingen zijn de komende vier uitzendingen niet opgebouwd zoals u van ons gewend bent. In plaats van twee losse interviews, bent u vier weken lang getuige van heuse rondetafelgesprekken met wetenschappers, over gewichtige verkiezingsthema’s welteverstaan. Vandaag de aftrap, met als hoofdonderwerp: conservatisme. Want hoe conservatief zijn de Lage Landen precies? En wordt de hang naar behoudendheid sterker nu er velerlei crises wereldwijd welig tieren? Dr Kelder gaat erover in gesprek met historicus dr. Geerten Waling, financieel geograaf prof. dr. Ewald Engelen en dr. Mariken van der Velden, van huis uit politicoloog. Waar de eerste twee zich los van hun niet te benijden expertise geregeld bedienen van conservatieve standpunten, is de derde er met name voor de politicologische duiding.

  • We zullen moeten vergroenen, maar kunnen we dat alleen door onze economie te stimuleren en daardoor zuinigere producten te ontwikkelen? Een auto is immers door de jaren heen ook steeds spaarzamer geworden qua brandstof. 

    Of moeten we juist alles minder, want we hebben wel zuinigere auto's in de straat, maar ook steeds meer en dan schieten we er per saldo toch niets mee op. 'Groene Groei' of 'Degrowth'? 

    U hoort een speciale uitzending in samenwerking met de VPRO (met tevens de prettige stem van Eric Arends) en te gast zijn dr. Guus Dix (UTwente), prof. dr. Barbara Baarsma (UvA) en dr. Maarten Boudry uit Vlaanderen.

  • Hoe terroristisch zijn wij Nederlanders?

    Hamas, de democratisch gekozen partij van de bezette gebieden heeft de afgelopen 7 dagen dood en verderf gezaaid, maar blijft geliefd in het Midden-Oosten alsook in Europa. Hoe zit deze organisatie in elkaar en wie helpt die Palestijnen met de lege portemonnee aan wapens, graafmachines voor de tunnels en verdere uitrusting? Zijn het de tentakels van Iran en Qatar en wat betekent dat voor de internationale onderhandelingstafel? Drs. Soumaya Sahla promoveert in Leiden op de invloed die Aristoteles had op het werk van de islamitische filosoof Al Ghazali (Rechtsfilosofie). Zij is deradicaliseringsexpert bij de denktank van de gemeente Amsterdam genaamd 'Contra Extremisme Radicalisering' en is lid van 'Thematisch Netwerk Migratie Integratie VVD'.

    Wat bezielt de man?

    Moord, oorlog, vechtpartijen en voetbalhooliganisme. We hebben het bij geweldplegingen graag over de religieuze groep waartoe de dader behoort, over huidskleur, over afkomst. Maar de grootst gemene deler is toch echt de penis. Een gesprek over geweld is per definitie een gesprek over mannelijkheid. Als we de wereld een veiliger plek willen maken, is het hoog tijd dat we dat gesprek gaan voeren. Wat bezielt de man? Dr. Maaike Meijer beziet de man met mededogen en heeft zo haar ideeën.

    Winst in Nederlands-Indië

    De winst van tabak, olie en suiker uit voormalig Nederlands-Indie. Was dat nou wel zo slecht voor, zoals het zo fijntjes heette, ‘de inlanders’? Jonge doctor Mark van de Water promoveerde in Leiden op de bijdrage die het koloniale systeem bood aan de opbouw van Indonesië.  

  • Meer of minder democratie

    Met de verkiezingen op komst is een nieuwe bestuurscultuur vooralsnog de grootste belofte. Maar hoe moet die eruit komen te zien? Willen we meer of minder democratie? En is zo’n referendum dat nu bijna door de Eerste Kamer heen is wel echt verstandig? Het kan vooral beter, denkt hoogleraar vergelijkende bestuurskunde prof. Dr. Frank Hendriks. Hij vergeleek democratieën op internationale schaal en kent de zin en onzin van een systeem waarin iedereen maar mag meebeslissen.



    De kip: lobby of lekker?

    Dr Kelder duikt in de jonge geschiedenis van het meest veelzijdige stukje vlees: de plofkip, de chloorkip, of simpelweg de vleeskip. Deze gemaltraiteerde versie van het scharrelende verenbeest wist het in tachtig jaar bestaanstijd te schoppen tot het meest gegeten dier ter wereld. Een twijfelachtige eer. Is dat lobby, of gewoon onweerstaanbaar lekker? Dat en meer bespreekt uw gastheer met Dirk-Jan Verdonk, die het boek ‘De Ontplofte Kip’ schreef.

  • Liever ziek dan duur?

    De zorgpremie gaat omhoog en onze zorguitgaven bedragen met 108 miljard, ruim een kwart van de overheidsuitgaven. Is de marktwerking in de zorg mislukt? Hoe stoppen we deze trend? Wie is bereid om de toegankelijkheid of betaalbaarheid van de zorg te verkleinen, om te voorkomen dat de kwaliteit van de zorg gelijk blijft?

    Gezondheidszorgeconoom Xander Koolman ontrafelt de zorguitgaven. De grootste kostenposten waar iets aan te doen is, zijn ouderenzorg, jeugdzorg en ggz. Niet bepaald populaire onderwerpen om in te snijden tijdens verkiezingstijd. 


    Spinoza, de eerste atheïst


    Oktober is Spinozamaand - Spinoza is de denker die in Amsterdam werd geboren en de standaardwerken als de Ethica schreef. De man van Portugees Joodse komaf legde de basis voor de Nederlandse gedachte over tolerantie en het ‘vrije denken’. Wie was deze filosoof en hoe zien we zijn denkrichting terug in ons dagelijks leven en in onze politiek? Prof. dr. Ronald van Raak, de Erasmiaanse wetenschapper verbonden aan de gelijknamige universiteit, heeft de net verschenen biografie (ruim 1100 pagina’s) van de Britse historicus Jonathan Israel gelezen en geeft uitleg. 


    Dik, dikker, dikst

    We maken dagelijks tweehonderd keuzes over wat we eten. Hoe kunnen we dat sturen richting gezondere alternatieven? Jonge dr. Sanne Djojosoeparto onderzocht welke beleidsmaatregelen overheden in Europa en Nederland aannemen om onze voedselomgeving zo aan te passen dat het gezond gedrag bevordert, en is kritisch: in Nederland hebben de maatregelen grotendeels een zwak tot zeer zwak effect. In dr Kelder en Co legt ze uit waarom maatregelen als een suikertaks wél doel treffen.

  • Wat weten ze zeker over bestaanszekerheid?

    Politieke partijen buitelen over elkaar heen om de ‘bestaanszekerheid’ van de Nederlanders te waarborgen waar deze week tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen, door de Kamer, weer een paar miljard extra naartoe werd geschoven. Politici baseren zich onder andere op de cijfers van de Commissie Sociaal Minimum, die vlak voor de miljoenennota het eerste deel van hun rapport publiceerde. Voor aanbevelingen hadden ze te weinig tijd - die verschijnen binnenkort. Hoogleraar empirische analyse van sociale en fiscale regelgeving prof. dr. Koen Caminada, verbonden aan de Universiteit Leiden, is lid van de Commissie Sociaal Minimum. Het aanvragen van toeslagen wordt volgens Caminada nu als een risico gezien: krijg ik het of niet, en als ik het krijg, moet ik het dan later weer terugbetalen? ‘Mensen moeten een risicovrijer-bestaan krijgen’, vindt Caminada. Maar hoe en wie gaat dat betalen? 

    Online hackers hoeven niet naar school

    Online doen jongeren alles wat we van hen op school verwachten: ze leren, oefenen en werken samen. Dr. Zowi Vermeire van de Universiteit Utrecht promoveerde op het onderwerp hoe jongeren zichzelf online vaardigheden aanleren. Ze keek naar leergemeenschappen op YouTube, Twitch en TikTok en heeft ontrafeld dat jongeren die niet graag naar school gaan, wel veel online kunnen leren. Hoe werkt zo’n TikTok-school, wat kan het reguliere onderwijs hiervan leren en wie houdt toezicht op het 'lesmateriaal' en de 'leraar' in die online communities? 


    Mooi Nederland

    Hoewel het niet opschiet met de bouw van nieuwe woningen is prof. dr. Paul Hekkert van de TU Delft vooral blij dat het doel is om een ‘Mooi Nederland’ neer te zetten. ‘We vinden dingen het mooist die met een minimaal ontwerp een maximale uitwerking hebben.’ Maar wat is schoonheid? Kunnen we esthetiek met een bepaalde theorie vaststellen? En waarom vinden we lelijke dingen zoals het frietkot, Hoog Catharijne en skipakken uit de jaren ‘80 opeens weer prachtig? Hoe werkt dat in ons brein? 

  • Het mag wel een paar miljard minder

    De afgelopen jaren is er door het kabinet met geld gesmeten, een klimaatfonds hier, een stikstof fonds daar, nog wat hulp bij corona en natuurlijk moeten we het innovatiefonds niet vergeten. Maar het gratis geld schijnt nu toch echt op te zijn met de stijgende rente en de berekeningen van de deze week verschenen Studiegroep Begrotingsruimte zijn niet mals. Als we zo doorgaan bouwen we een enorme schuldenlast voor de volgende generatie op. Prima, dan zijn we er toch niet meer?! Of moeten we toch eens luisteren naar die economen die tegenwoordig vrij eensgezind zijn. Wonderbaarlijk, en dat in tijden dat het politieke speelveld dat juist niet is en bijna uit de voegen barst door de polarisatie. Help, prof. dr. Bas Jacobs, hoogleraar Overheidsfinanciën, hoe pakken we dit aan? 


    Geniaal of gek?

    De biografie van Elon Musk (geschreven door Walter Isaacson) laat een man zien die een uniek succes is, en tegelijkertijd kampt met trauma’s en asperger. Musk is niet het enige genie met een steekje los. Steve Jobs en Bill Gates hebben ook autisme. Winston Churchill en Abraham Lincoln kampten met depressies. En Bart Chabot en Pierre Wind zijn notoire ADHD’ers. Zijn zij ondanks of dankzij zijn psychische aandoening succesvol? Psychiater prof. dr. Jim van Os beschouwt geestesziekten liever als ‘mentale variatie’, die je heel goed in je voordeel kan gebruiken. 

    De schadelijke werking van licht

    Bepaalde moleculen vallen uit elkaar als ze botsen met licht. Dit kan gebruikt worden om water te zuiveren, maar het kan er ook voor zorgen dat voedingsstoffen afgebroken worden of dat kunstwerken vervagen. Jonge dokter dr. Iris Groeneveld onderzocht hoe deze fotodegradatie precies werkt. Want als we niet weten hoe het werkt, kunnen we kunst nooit beschermen tegen lichtschade. 

    Een oplossing tegen het woningtekort: Krotbelasting 

    De Belgen proberen leegstand tegen te gaan met zogenaamde ‘Krotbelasting’, een belasting op leegstaande panden. Nederland kent een vergelijkbare verordening in 16 gemeenten. Wat Sandra Beckerman (#2 op de SP-lijst) betreft zou dit landelijk ingevoerd moeten worden. Hoe flink hoog moet die belasting eigenlijk zijn voor de vaak flamboyante huisjesmelkers en wie gaat dat allemaal controleren of de gordijnen te lang dicht blijven?