Afleveringen
-
Donald Trump keert op 20 januari 2025 terug in het Witte Huis. In deze aflevering van BNR De Wereld bespreken we de gevolgen voor Amerika, maar ook voor de rest van de wereld en dus ook voor ons.
Allereerst over de verkiezingen zelf. Amerikanist Koen Petersen vindt dat de peilingen er enorm naast zaten, want close was het absoluut niet tussen Harris en Trump. Bernard Hammelburg spreekt met Petersen over de geopolitieke koers van Amerika en wat dat onder meer voor Europa en China betekent.
Luister ook | 'Europa investeert te weinig in nieuwe technologieƫn'
In Europa zelf wordt het nieuwe presidentschap van Trump als een gegeven gezien. Europaverslaggever Michal van der Toorn legt uit dat Trump ook als een kans wordt gezien voor Europa om op eigen benen te staan. EĆ©n Europese leider zit in ieder geval gebakken: de Hongaarse premier Viktor Orban.
Luister ook | Trump wil oorlog Midden-Oosten 'snel beƫindigen', maar zo makkelijk is dat niet
Voor veel Iraniƫrs in het buitenland is de keuze voor Trump goed nieuws, legt hoogleraar Afshin Ellian uit. Veel mensen uit de Iraanse diaspora zijn fan van Trump. Volgens hem was het Trump die Iran echt op zijn plek wilde zetten. Hij verwacht dan ook dat Khamenei en consorten niet blij zullen zijn met de uitkomst van de verkiezingen.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
De Europese industrie heeft het steeds moeilijker tegen grote reus China. Volgens GroenLinks-PvdA-Europarlementariƫr Mohammed Chahim kom dat Europa te weinig investeert in nieuwe en opkomende technologieƫn. Dit in tegenstelling tot China. Bernard Hammelburg gaat met hem in gesprek.
Luister ook | Bert Koenders: Palestina erkennen, maar zonder Hamas
De man die mede voor die vergroening moet zorgen is klimaatcommissaris Wopke Hoekstra. Volgende week wordt hij weer verhoord door het Europees Parlement over zijn ideeƫn. Europaverslaggever Michal van der Toorn legt uit hoe die hoorzittingen werken en Chahim legt uit wat hij van Hoekstra wil weten.
Leest ook | Georgische president weigert te getuigen voor kieskommissie, 'omkering van zaken'
Verkiezingsfraude in Georgiƫ?
De oppositie weet het zeker: in Georgiƫ is sprake van verkiezingsfraude. Regeringspartij Georgische Droom won de verkiezingen verrassend. De partij wil bij de EU, maar heeft ook sterke banden met het Kremlin. Onze correspondent Joost Bosman legt uit welke bewijzen voor fraude en zei en wat de regeringspartij wil.
Luister ook | Amerika Podcast
Bidens 'garbage' ontploft in gezicht van Harris | Postma in Amerika
President Biden heeft een grote blunder gemaakt door het woord 'garbage' te gebruiken als reactie op de uitspraak op de Trumps rally in New York. De Republikeinen willen dat minder dan een week voor de verkiezingen flink uitbuiten.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Zijn er afleveringen die ontbreken?
-
Tussen de Amerikaanse verkiezingen, OekraĆÆne en het Midden-Oosten is het nieuws uit Japan een beetje in de verdrukking geraakt. Ten onrechte. De miskleun van premier Ishiba om vervroegde verkiezingen uit te schrijven en dan de meerderheid te verliezen is meer dan een lokale politieke tyfoon. Japan is niet alleen de derde economie ter wereld, maar ook een strategische bondgenoot in de groeiende rivaliteit met China.
Je kunt je afvragen of Japan wel helemaal een democratie is. Tijdens de Amerikaanse bezetting na de Tweede Wereldoorlog liet de Amerikaanse onderkoning generaal Douglas MacArthur door een groep uit Harvard overgevlogen rechtsstudenten een grondwet schrijven die hij aan de keizer en diens coterie opdrong. Allemaal oorlogsmisdadigers, want daaruit bestond de politieke elite, en oppositie was er niet. De Liberaal Democratische Partij , die al spoedig ontstond, is ā op een incidentele onderbreking na ā feitelijk altijd aan de macht geweest. Een grote, conservatieve volkspartij, die zich naadloos ontpopte als een soort natuurlijke opvolger van de keizerlijke dictatuur.
Japan kent een coalitiesysteem, waarin de LDP altijd de boventoon voerde, al was er vaak een kleinere partij nodig om aan een meerderheid te komen. Er is nu vrijwel geen coalitie denkbaar waarin Ishiba premier kan blijven. Tegelijkertijd heeft de grootste oppositiepartij, de liberale CDPJ onder leiding van oud-premier Yoshihiko, te weinig gelijkgestemde partijen om een meerderheidskabinet te vormen. Het lijkt allemaal een beetje op de Nederlandse coalitieperikelen.
Het verschil is dat de westerse wereld groot belang heeft bij stabiliteit in Japan. Dat was al zo toen MacArthur in 1945 Japan niet wilde zien als de wrede bondgenoot van Hitler-Duitsland, maar als een strategische partner in de kersverse Koude Oorlog. Over de tussen de 25 en 40 miljoen slachtoffers van de Japanse bezetting in Aziƫ werd nauwelijks gesproken. In die schijnwereld paste een volkspartij op wie Amerika kon rekenen.
Nu is de vijand China, wat aansluit bij honderden jaren Japanse geschiedenis waarin de animositeit met China een hoofdrol speelde. Nu heeft het Westen, Amerika voorop, een partner nodig die een front helpt vormen tegen de Chinese opmars en het groeiende conflict over Taiwan en de Zuid-Chinese Zee. Op het Japanse eiland Okinawa heeft Amerika een legermacht van 55.000 man en een indrukwekkende zee- en luchtmacht. Volgens de Japanse grondwet zorgen de VS, als Japan in oorlog raakt, voor de Japanse defensie.
Wij kunnen onze schouders ophalen over de politieke chaos in Japan, want, tja, wat kunnen wij eraan doen? Maar het is een beetje zoals de Amerikaanse verkiezingen: het wordt hoogstwaarschijnlijk Trump, maar ja, wat kunnen wij eraan doen? Het antwoord is: wakker worden, als EU actief meedoen aan de samenwerking tussen het VK, Nieuw-Zeeland en AustraliĆ«. Veiligheid in die regio is van levensbelang ā ook voor ons.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
De escalatie in het Midden-Oosten heeft enorme gevolgen voor de hele wereld en daarom moet Nederland nu actie ondernemen, vindt Bert Koenders, voorzitter van de AIV en oud-minister van Buitenlandse Zaken. Nederland moet de Palestijnse staat zo snel mogelijk moet erkennen. Maar wel onder Ć©Ć©n voorwaarden: een nieuw breed gedragen Palestijns leiderschap. Nederland en Europa kunnen geen staat erkennen die vastgehouden worden door Hamas.
De eerste verantwoordelijkheid ligt volgens hem bij de Arabische wereld zelf, maar dit betekent niet dat wij kunnen afwachten. Volgens Bert Koenders, voorzitter van de AIV en oud-minister van Buitenlandse zaken, is het tijd om wakker te worden en te beseffen dat er een nieuwe machtsorde is in de wereld. Het conflict leidt te veel af van de andere problemen in Europa.
Luister ook: Kabinetsadvies erkenning Palestina valt slecht: āBeloning van wandaden terroristische organisatiesā
Een echt gezamenlijk standpunt over Palestina lijkt er in zowel West- als Oost- Europa niet te zijn, merkt Europa verslaggever Michal van der Toorn, op. Toch zijn de belangen van het continent erg groot. Van der Toorn vraagt Bert Koenders wat Europa moet doen om minder passief te zijn.
Lees ook: BRICS wil onafhankelijk zijn van Westen, maar deelnemers moeten wƩl westerse cash meenemen
De BRICS-top in Kazan
In grote getalen zijn de wereldleiders bijeen op de BRICS-top in het Russische Kazan. President Poetin is de host van deze top en dit is een overwinning an sich, want vorig jaar kon hij er niet bij zijn. Maar ook de BRICS lijken steeds meer grond te winnen, want zelfs NAVO-lid Turkije wil toetreden.
Luister ook | Amerika Podcast
Obama rapt Eminem | Postma in Amerika
De Democraten zetten alles op alles in de slotfase van de verkiezingen en zetten de grote sterren in. Obama liet zich zelfs in Detroit inspireren na de komst van Eminem en trok zijn eigen rap-kunsten uit de kast. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.
Binnenkort staan Jan en Bernard samen in het theater, met Laila Frank. Meer info en tickets vind je hier: https://www.haagschcollege.nl/usaverkiezingsshow
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Aziatische soldaten die meedoen aan een oorlog in Europa, dat is bepaald geen alledaagse ontwikkeling. De komst van minstens 10.000 Noord-Koreanen als versterking van de Russische krijgsmacht brengt de positie van OekraĆÆne nog meer in het nauw, en maakt EU- en NAVO-lidstaten behoorlijk nerveus. Zoiets is nooit eerder vertoond, zeggen ze. Ten onrechte.
In de Eerste Wereldoorlog kwamen bijna twee miljoen Aziaten naar Europa en het Midden-Oosten, sommige als fabrieksarbeiders, maar de meeste als soldaten in de loopgraven. Ze vochten voor de āgoedeā kant, de geallieerden van toen: Rusland, Japan, ItaliĆ«, Engeland, Frankrijk en Amerika. Van de zomer voerde Belarus met een groot contingent Chinezen militaire oefeningen uit op nog geen drie kilometer van de Poolse, en minder dan dertig kilometer van de OekraĆÆense grens. Dat betekent niet dat China bereid zou zijn om te gaan meevechten, maar geruststellend was het bepaald niet.
Of de komst van tienduizend Noord-Koreanen naar Rusland nu een primeur is of niet, het is zeer verontrustend. Vergeleken met de tienduizenden manschappen die Rusland in de oorlog tegen OekraĆÆne verliest is het bij lange na niet voldoende. Maar het precedent is er. En Noord-Korea heeft een krijgsmacht van ruim een miljoen soldaten, die veel trainen en prachtig in de paradepas kunnen marcheren, maar gevechtservaring ontbreekt. Als ze niet als kanonnenvlees sneuvelen op het OekraĆÆense slagveld, doen ze bij de Russen broodnodige gevechtservaring op, wat weer slecht nieuws is voor Zuid-Korea. Bovendien eist Kim Jong-un, behalve veel geld, ook compensatie in de vorm van geavanceerde wapens, zoals tanks en gevechtsvliegtuigen.
Het is ongetwijfeld ook een Russische tegenzet. OekraĆÆne trekt zich niets meer aan van de Amerikaanse terughoudendheid en valt nu met drones doelen in Rusland aan, tot aan Moskou toe. Amerika kondigde deze week een nieuwe zending hoogwaardige wapens voor OekraĆÆne aan, en de verwachting is dat Biden zijn verzet tegen het beschieten van doelen in Rusland spoedig zal opgeven. Daarmee raakt de oorlog in OekraĆÆne in een nieuwe fase, die gaat duren tot 20 januari 2025 om 12.00 uur, als Donald Trump wordt ingezworen. Want daar ziet het naar uit.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
De Duitse economie zit diep in de problemen. Volkswagen is daar het toonbeeld van. Volgens Carsten Brzeski, hoofdeconoom van ING Duitsland, heeft Duitsland de afgelopen tien jaar zitten slapen. Hij noemt Duitsland 'naĆÆef' en verwijt Angela Merkel dat zij in haar 16-jarige regeerperiode niets heeft veranderd aan de economie.
Olaf Scholz kwam volgens Brzeski met hele goede plannen om Duitsland verder te brengen. Maar in de praktijk is er van zijn plannen weinig terechtgekomen. Brzeski wijt dat aan het handhaven van de Duitse schuldenrem.
Luister ook | 'De alarmbel klinkt in Centraal- en Oost-Europa'
De situatie in het Midden-Oosten
Tijdens de uitzending kwam het bericht naar buiten dat Israƫl Hamasleider Sinwar zou hebben omgebracht. Voormalig minister van Buitenlandse Zaken Uri Rosenthal reageert en hij beschouwt de huidige ontwikkelingen in de strijd van Israƫl met Hezbollah en Hamas.
Lees ook | Terwijl asielaanvragen dalen, slaan EU-landen steeds hardere toon aan: 'Voor de bĆ¼hne
Migratieplannen op de EU-top
Op de EU-top in Brussel ziet Europaverslaggever Michal van der Toorn dat het, naast OekraĆÆne en het Midden-Oosten, toch vooral over migratie gaat. Het Nederlandse voornemen om te kijken naar het onderbrengen van migranten in Oeganda leidt tot wisselende reacties in Brussel. Van der Toorn sprak erover met premier Dick Schoof.
Luister ook | Amerika Podcast
Jimmy Carter (100) heeft gestemd | Postma in Amerika
Het was zijn laatste wens en het is hem gelukt. Oud-president Jimmy Carter heeft kunnen stemmen op Kamala Harris. Wellicht geeft zijn stem de doorslag in zijn thuisstaat Georgia waar Harris en Trump nek-aan-nek gaan. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
In diplomatiek opzicht is de oorlog in het Midden-Oosten voor Amerika tot nu toe een opeenstapeling van missers. Israƫl en Hamas hebben alle pogingen om tot een bestand te komen gesaboteerd, Hezbollah en Israƫl negeerden Joe Bidens oproep om het streven naar elkaars vernietiging op te geven. Als Amerika de gemoederen niet weet te sussen, kan niemand het.
Vandaar dat Washington de bakens verzet. In de slag met Hezbollah kiest Biden min of meer openlijk de kant van IsraĆ«l, om drie redenen. In de eerste plaats vanwege het door de New York Times opgespoorde bewijs dat de aanvallen door Hamas, Hezbollah en Iran op IsraĆ«l jarenlang minutieus waren voorbereid en gecoƶrdineerd. In de tweede plaats om Hezbollah militair dusdanig te verzwakken dat Iran, de feitelijke bevelhebber, zoveel slagkracht verliest dat een aanval door IsraĆ«l ā met Amerikaanse hulp ā het land vleugellam maakt. Vernietiging van Iraanse drone- en raketfabrieken zou leveranties aan Rusland verstoren, en daarmee ook de positie van OekraĆÆne verbeteren.
In de derde plaats ziet Biden een goede kans om in te grijpen in Libanon, dat met een machteloos demissionair kabinet, enorme corruptie en een economisch infarct stuurloos is. De belangrijkste oorzaak, zei oud-premier Fouad Siniora onlangs tegen de BBC, is dat Libanon is gekaapt door Hezbollah, en daarmee door Iran. Biden deelt die mening, en hoewel hij aanvankelijk de Israƫlische opmars tegen Hezbollah trachtte te voorkomen, doet hij bij nader inzien liever mee.
Vandaar het recente Amerikaanse besluit om Israƫl geavanceerde afweerraketten te leveren, naast het enorme pakket offensieve wapens dat het land al ontving. Sterker nog: sinds de aanval van Hamas op 7 oktober is Israƫl opgeklommen tot het land dat sinds de Tweede Wereldoorlog meer Amerikaanse militaire hulp heeft ontvangen dan welk ander land ook.
Hoe het beleid van Biden de presidentsrace tussen Trump en Harris zal beĆÆnvloeden valt nog te bezien. Een harde dreun tegen Iran spreekt in elk geval beiden aan. Wat helemaal onderaan de lijst met doelen is terechtgekomen is het lot van de gijzelaars. De hoop op hun vrijlating is gereduceerd tot gele speldjes op steeds minder revers. Wat een droevige symboliek.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
De OekraĆÆense president Zelensky maakt een tour door West-Europa op zoek naar meer steun. Vooral de opstelling van Duitsland en Amerika baart hem en veel Europese landen zorgen, ziet ook VVD-EuroparlementariĆ«r Bart Groothuis. 'Duitsland is een disfunctioneel land aan het worden.'
Wat Groothuis betreft moeten de noordelijke lidstaten samen met Nederland en de Baltische staten meer het voortouw nemen in Europa en ligt die kans ook voor het grijpen. Europa-verslaggever Michal van der Toorn beschrijft hoe de kaarten in Europa nu geschud worden.
Luister ook | Minister Brekelmans: 'Israƫl heeft F-35 nodig voor bredere veiligheid'
In het Europees Parlement staat Groothuis bekend als Ć©Ć©n van de grootste hardliners ten opzichte van China. Wat Groothuis betreft moeten we ons nog harder opstellen tegen China en moeten we accepteren dat we niet meer zo makkelijk goedkope spullen uit China willen halen. 'Als we dat niet doen dan betekent dat de-industrialisatie voor Europa.' Dat wil ook zeggen dat Europa een grotere rol moet pakken. Groothuis heeft er vertrouwen in dat Nederland dit ook wil doen, omdat ook de PVV-stemmer inziet dat een Nexit geen optie is.
Lees ook | Israƫl: Vergeldingsactie op Iran kwestie van tijd
Wachten op wraak van Israƫl
De militaire operaties van Israƫl focussen zich nog altijd vooral op Hezbollah en Hamas. De verwachtte wraakactie op Iran blijft tot nu toe uit, maar volgens minister van Defensie Gallant zal de wraak van Israƫl dodelijk zijn. Defensiespecialist Peter Wijninga, van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies, denkt dat die vergeldingsactie er wel degelijk gaat komen. Ook wijst hij op de verschillen tussen het front met Hezbollah en de situatie in Gaza.
Luister ook | Amerika Podcast
Trump wil New York winnen | Postma in Amerika
Donald Trump gaat iets heel opvallends doen: hij gaat een campagnerally houden in Madison Square Garden, middenin New York. In een Democratische staat die hij normaal gesproken nooit kan winnen. Amerika-correspondent Jan Postma legt uit waarom Trump dit doet.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Totdat de Amerikaanse journalist James Foley, zichtbaar voor de hele wereld, in 2014 op YouTube met de sabel werd onthoofd door IS, had vrijwel niemand ooit van deze terreurgroep gehoord. Daarna werd de jacht op IS prioriteit. Hoe gruwelijk het leven voor het volk was in het ākalifaatā in SyriĆ« en Irak, was voor ons bijzaak, het ging om de bedreiging van het Westen.
De trieste analyse van Faoud Siniora, premier van Libanon tijdens de vorige oorlog tussen IsraĆ«l en Hezbollah, in 2006, doet aan de IS-tragedie denken. Heel simpel gezegd betoogt Siniora dat het Libanese volk het slachtoffer is van de dictatuur van Hezbollah. In 2006 wist zijn regering niets van de plannen van Hezbollah om de zogenoemde āblauwe lijnā met IsraĆ«l over te steken. Namens zijn regering distantieerde hij zich destijds van de oorlog. Op dit moment is er geen functionerende regering. āIn feiteā, zegt Siniora, is Libanon door Hezbollah gekidnapt, en achter Hezbollah zit Iranā. En het volk is de dupe.
Siniora was een van de architecten van resolutie 1701 van de Veiligheidsraad, die de oorlog in 2006 beƫindigde. Volgens die resolutie zou Hezbollah zich terugtrekken tot de Litani rivier, 30 kilometer ten noorden van de grens met Israƫl. Dat zou een bufferzone worden, en Hezbollah zou een deel van haar wapens vernietigen. Die resolutie is nooit uitgevoerd.
De huidige oorlog tussen IsraĆ«l en Hezbollah begon op 8 oktober, een dag na de bloedige inval van Hamas in IsraĆ«l. Hezbollah begon raketbeschietingen op IsraĆ«l āuit solidariteit met Hamasā. Solidariteit met Gaza is belangrijk, zegt Siniora, āmaar niet door je in een conflict met Hamas te mengenā.
Het punt over de positie van Hezbollah is belangrijk. Zoals zovelen, ziet Siniora het als een allochtone groep, die zich meester heeft gemaakt van Libanon, met een politieke vleugel in parlement en regering, en een militaire vleugel in het veld. Libanon kent traditioneel een fragiel evenwicht tussen sjiieten, soennieten, druzen en christenen. Hezbollah is fanatiek Iraanse-stijl sjiitisch, waardoor het fragiele evenwicht totaal is verstoord. Hun oorlog, met al zijn slachtoffers in Libanon en Israƫl, rust op een verderfelijke jihadistische ideologie.
De westerse politieke machine denkt simplistischer. De Franse president Macron, bijvoorbeeld, wil een embargo op wapenleveranties aan Israƫl. Dat gaat dan eigenlijk over Gaza, maar ook over Libanon, want dat wordt een tweede Gaza. Een bewijs dat Macron er geen jota van snapt. Frankrijk levert niet eens wapens aan Israƫl. Hezbollah heeft niets te maken met Palestijnen, en al evenmin met het Israƫlisch-Palestijnse conflict. Hezbollah is een Iraanse onderaannemer, die Israƫl van de kaart wil vegen, en als het kan ook Frankrijk en de rest van de beschaafde wereld. In feite een Iraanse ambitie. Iran als supermacht in de regio is wat ieder normaal denkende regering moet willen blokkeren. Dus wapenleverantie aan Israƫl? Uitstekend idee.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
De oorlog in Gaza duurt nu 1 jaar. Op 7 oktober vorig jaar viel Hamas Israƫl binnen. Daarbij kwamen zeker 12 honderd mensen om het leven, onder meer op een groot festival. Meteen erna startte Israƫl een groot offensief. Het ministerie van Gezondheid, onder leiding van Hamas, spreekt over meer dan 40 duizend doden in Gaza. Mensen die het overleefd hebben zijn vaak alles kwijt en hebben te weinig eten.
Sinds de Tweede Wereldoorlog vielen er niet meer zoveel Joodse slachtoffers op 1 dag. Ook werden er 250 mensen gegijzeld. Van die gijzelaars zitten er nog zo'n honderd vast in Gaza. Onbekend is hoeveel van hen nog in leven zijn.
Israƫl startte daarna de oorlog in Gaza. Maar uiteindelijk bleef het daar niet bij. De Houthi-rebellen sloten zich aan bij Hamas, vanuit Jemen en blokkeren de internationale zeevaart voor het Westen in de Rode Zee. Ook voeren zij aanvallen uit. En recenter is er natuurlijk de oorlog met Hezbollah en de oorlog met Iran.
EĆ©n jaar na 7 oktober 2023 staat het Midden-Oosten in brand. Maar ook in ons eigen land maakt deze oorlog heel veel emoties los. In drie gesprekken blikken we terug en kijken we vooruit. Dat doen we met onder meer:
- Martine van den Berg, schrijver, religiewetenschapper en Israƫl-kenner
- Tara Kenkhuis, Midden-Oosten-correspondent
- Leendert Beekman & Mats Akkerman, politiek verslaggevers
- Bernard Hammelburg, BNR-buitenlandcommentator
- Robert Serry, voormalig VN-gezant voor het vredesproces in het Midden-Oosten
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Dat Israƫl in de strijd tegen Hezbollah F-35-gevechtsvliegtuigen inzet die mogelijk voorzien zijn van onderdelen afkomstig uit Nederland, vindt minister Ruben Brekelmans van Defensie niet bezwaarlijk, zegt hij in BNR De Wereld. 'Natuurlijk moeten we mensenrechten en eventuele schendingen daarvan serieus nemen, maar het gaat ook om de bredere veiligheid van Israƫl.'
Luister ook | Minister Veldkamp: 'Risico van grootschalige aanval Iran is danig afgenomen'
De rechtbank en het hof hebben de levering van Nederlandse onderdelen voor de F-35 verboden, daarom is het Rijk in cassatie gegaan bij de Hoge Raad. Volgens Brekelmans bewijst de aanval van Iran de noodzaak tot de F-35 voor Israƫl.
Brekelmans wijst erop dat Nederland al decennia lang contacten onderhoudt met de Palestijnen en, anders dan de Verenigde Staten of Israƫl, ook diplomatieke relaties heeft met het regime in Teheran. 'Wij kunnen een rol spelen, Nederland heeft dat gezag.'
Lees ook | 'Riskante' uitspraak Rutte: 'OekraĆÆne hoort thuis in de NAVO'
Rutte begonnen bij de NAVO
Europa-verslaggever Michal van der Toorn was aanwezig bij de overdrachtsceremonie voor Mark Rutte die secretaris-generaal van de NAVO is geworden. Van der Toorn ziet hoe Rutte eerst vooral de lijn van voorganger Jens Stoltenberg zal voortzetten. Minister Brekelmans legt uit dat de oorlog in het Midden-Oosten daar wel degelijk invloed op heeft. 'Rusland is militair een grotere dreiging voor ons, maar de polarisatie in de samenleving die dit conflict oplevert is ook een gevaar.'
Luister ook | Amerika Podcast
Team Trump maakt voorzichtige draai op abortus | Postma in Amerika
Het lijkt erop dat het kamp van Donald Trump een voorzichtige draai maakt op het vlak van abortus. Melania Trump verdedigt in haar nieuwe boek namelijk het recht op abortus. Amerika-correspondent Jan Postma ziet hoe de Republikeinen het lastig hebben op dit onderwerp en denkt dat er daarom van strategie is gewisseld.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Na mislukte onderhandelingen rond een staakt-het-vuren tussen Israƫl en Hamas lukt dat vooralsnog ook niet tussen Israƫl en Hezbollah. De vrees voor een totale aanval groeit, met een belangrijke rol voor Iran. Toch ziet minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp dat het risico van een directe Iraanse aanval op Israƫl 'danig is afgenomen, maar die is niet nul.' Dat zegt Veldkamp tegen Bernard Hammelburg in deze aflevering van BNR De Wereld.
Dat het niet lukt om tot een staakt-het-vuren te komen heeft volgens Veldkamp ook te maken met het Amerikaanse gezag in de wereld. 'Ik denk dat in het algemeen het Amerikaanse gezag is afgenomen als je het vergelijkt met veertig, vijftig jaar geleden.'
Luister ook | 'Kabinet investeert niet in vrede'
Het voorstel voor het bestand waar de VN-Veiligheidsraad over sprak was een initiatief van Amerika en Frankrijk. Europa-verslaggever Michal van der Toorn ziet dat Europa met man en macht probeert om iets voor elkaar te krijgen, maar dat het uiteindelijk toch bij Amerika uitkomt.
Lees ook | Japanse partijleider Kishida niet herkiesbaar als partijleider
Krijgt Japan een vrouwelijke premier?
Negen kandidaten van de Liberaal Democratische partij, strijden om de job om premier van Japan te worden. En voor het eerst zou dat een vrouw kunnen zijn. De Japanse politiek wordt geteisterd door schandalen. Daarnaast stagneert de economie en vergrijst het land in recordtempo. Japan-watcher Radboud Molijn, oprichter van Global Bridges, legt uit welke uitdagingen de nieuwe Japanse premier op zijn of haar bordje krijgt en wat we kunnen verwachten.
Luister ook | Amerika Podcast
Republikeinen furieus na bezoek Zelensky | Postma in Amerika
Republikeinen willen dat er koppen gaan rollen naar aanleiding van het bezoek van de OekraĆÆense president Zelensky aan een munitiefabriek in de swing state Pennsylvania. Volgens hen was dit puur een campagnestunt van de Democraten. Trump heeft een ontmoeting met Zelensky boos afgezegd.
Binnenkort staan Jan en Bernard samen in het theater, met Laila Frank. Meer info en tickets vind je hier: https://www.haagschcollege.nl/usaverkiezingsshow
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Een grote groep landen, verenigd in de VN-Veiligheidsraad, ondersteunt de Amerikaans-Franse oproep tot een tijdelijk staakt-het-vuren in Libanon. De landen willen een onmiddellijke gevechtspauze van 21 dagen om zo tot een diplomatieke oplossing te komen en een staakt-het-vuren in Gaza. Bas van Werven praat er in De Ochtendspits over met Bernard Hammelburg, die het een grote prestatie noemt.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Over de algemene vergadering van de Verenigde Naties hangt vaak een grauwsluier, maar zelden waren de gemoederen zo somber als op de 79ste editie, hier in New York. En dat ligt zeker niet aan het handjevol landen, zoals Nederland, dat alles op alles zet om er iets van te maken.
Met bijeenkomsten in zaaltjes en in de wandelgangen over mensenrechten, vrouwenrechten, genderrechten, voedselveiligheid, klimaat, hervormingsplannen, toekomstplannen. Maar de dramaās in OekraĆÆne, het Midden-Oosten, Soedan denderen voort.
Je hoort vaak zeggen: kan de VN niet ingrijpen? Nee, dat kan niet, de VN is niets meer of minder dan de optelsom van de 193 leden, dus zonder eigen wil of ziel. Dat zie je het best in de grote vergaderzaal, waar staatshoofden, regeringsleiders en ambassadeurs van keurige democratieĆ«n, dubieuze autocratieĆ«n en rabiate dictaturen toespraken houden waar nauwelijks naar wordt geluisterd. Paar uitzonderingen, zoals de toespraak van Joe Biden, gisteren, die tijdens de zonsondergang van zijn carriĆØre zo hard en zo vergeefs heeft onderhandeld over OekraĆÆne, waar de oorlog voortwoedt, en over het Midden-Oosten, waar de oorlog zich uitbreidt tot het regionale conflict dat hij zag aankomen, maar niet kon tegenhouden.
Biden heeft enorm zijn best gedaan om de relatie met Europa, na de periode-Trump, te herstellen, maar hij heeft de dreigende schaduw van Trump niet kunnen wegnemen. Historici zullen ooit ongetwijfeld gunstig over Biden oordelen, maar de barrage van Republikeinse aanvallen tekent het beeld van het heden: de overhaaste en chaotische terugtrekking uit Afghanistan, de onstuitbare opmars van China en de voortwoekerende oorlogen, waarin hij tot nu toe machteloos bleek.
Wat zaten al die staatshoofden, regeringsleiders, ministers en ambassadeurs in die grote zaal te denken? Het zijn mooie woorden, Joe, dachten ze, maar als Trump beweert dat tijdens jouw wacht een catastrofale geopolitieke chaos is ontstaan, wat is dan je verweer?
Het motto van deze algemene vergadering is: āEenheid in diversiteit om vrede, duurzame ontwikkeling en menselijke waardigheid voor iedereen en overal te bevorderenā. Wie dat heeft verzonnen, zit vermoedelijk op een andere planeet. En ziet dus ook de grauwsluier niet die over deze algemene vergadering hangt.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Het kabinet Schoof gaat de NAVO-norm halen en de steun aan OekraĆÆne wordt voortgezet, maar dat is voor een deel van de oppositie niet genoeg. Volgens Kati Piri, buitenlandwoordvoerder van GroenLinks/PvdA investeert het kabinet niet in vrede. Ze hekelt de grote bezuinigingen op onder meer ontwikkelingshulp.
Luister ook | 'Komende maanden kan het begin zijn van een staakt het vuren tussen Rusland en OekraĆÆne'
Bernard Hammelburg bespreekt ook de verdere escalatie in het Midden-Oosten. Piri vreest dat er een totale oorlog uitbreekt en ziet dat Hezbollah een groter gevaar is voor Israƫl dan Hamas.
Luister ook | Forse blikschade voor Von der Leyen, 'gaat nu al mis'
Nieuwe Europese Commissie met hindernissen
Ursula von der Leyen presenteerde deze week in Straatsburg haar nieuwe Europese Commissie, maar dat ging niet zonder slag of stoot. Zo stapte de Franse Eurocommissaris Thierry Breton aan het begin van de week boos op. Wopke Hoekstra blijft verantwoordelijk voor klimaat, maar krijgt er ook een economisch deel bij. Europa-correspondent Stefan de Vries neemt ons mee in deze nieuwe commissie.
Luister ook | #254 Huisdierfabel heeft een staart
Trump in de aanval na nieuwe aanslag | Postma in Amerika
Na de eerste mislukte aanslag op zijn leven sprak Trump heel even verzoenende woorden. Na de tweede mislukte aanslag van afgelopen weekend zoekt hij vol de confrontatie op, ziet Amerika-correspondent Jan Postma.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Na de inval van Hamas in Israƫl, op 7 oktober, vloog Joe Biden vrijwel onmiddellijk naar Tel Aviv, uit solidariteit, maar ook met een waarschuwing aan Bibi Netanyahu: maak niet dezelfde fout die wij hebben gemaakt. Hij doelde op de twee verloren oorlogen, tegen de Taliban in Afghanistan en tegen Irak. Nu speelt een vrijwel identieke discussie: wel of niet een totale oorlog tegen Hezbollah in Libanon.
Sinds 8 oktober voert Hezbollah, naar eigen zeggen uit solidariteit met Hamas, voortdurend raketaanvallen uit op het noorden van Israƫl. Israƫl beantwoordt die aanvallen met bombardementen, maar gaat nog niet voluit. Een deel van noord-Israƫl is al tien maanden ontruimd, tienduizenden burgers zijn ondergebracht bij familie en vrienden, of in hotels. In feite is het noorden afgeknipt van de staat. Netanyahu heeft daar tot nu toe niet veel woorden aan vuilgemaakt, maar dat het hem menens is blijkt uit de cyberaanval waarmee de piepers van honderden Hezbollah-leden in hun zak of hand zijn ontploft. Mooie stunt, al is succes, volgens minister Gallant van defensie, alleen verzekerd met een massale militaire actie in Libanon. Oorlog, dus.
Dit tot grote verontrusting van de Amerikanen. Gallants Amerikaanse ambtgenoot Lloyd Austin waarschuwt voor de vernietigende gevolgen die zoān oorlog zal hebben. Biden stuurde zijn Midden-Oostengezant Amos Hochstein naar IsraĆ«l om Netanyahu en Gallant te waarschuwen. Deze oorlog valt evenmin te winnen als die tegen Hamas, zal opnieuw leiden tot een bloedbad, en ongetwijfeld tot represailles van Iran, waarvan Hezbollah een verlengstuk is.
De Amerikanen blijven inzetten op een staakt-het-vuren in Gaza, niet alleen omdat die oorlog met de dag hopelozer wordt, en de kans om nog gijzelaars levend terug te krijgen nog verder afneemt, maar ook omdat Hezbollah zegt de aanvallen op Israƫl dan te staken. Natuurlijk is dit geen definitieve oplossing. Duizenden mensen zijn om het leven gekomen, en niemand heeft gewonnen. Bij het minste of geringste wordt de moordmachine herstart. Toch is meebuigen in de Gaza-onderhandelingen de enige en beste optie, zegt Gallant.
Dat heeft geleid tot een harde confrontatie met Netanyahu, die al eerder pogingen deed om Gallant te ontslaan. āDat zou krankzinnig zijn,ā zegt een Amerikaanse woordvoerder tegen Axios. Maar Netanyahu ziet winst door Gallant te vervangen door Gideon Saar, een notoire houdegen, die de strijd tegen Hamas volgens het scenario van Netanyahu wil voortzetten. Bovendien leidt hij een oppositiepartij met vier zetels, die Netanyahuās meerderheid in de Knesset zou vergroten van vier naar acht zetels.
Daarmee maakt Netanyahu opnieuw een speelbal van de gijzelaars, en van de ontheemden in het noorden, uitsluitend omwille van het behouden van de macht. Het lijkt wel alsof hij de waarschuwing van Biden ā maak niet de fout die wij hebben gemaakt ā als provocatie ziet, of als aanmoediging om te blijven inzetten op een totale, en onwinbare, oorlog.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
OekraĆÆne weet als geen ander hoe het wapens moeten bouwen en boeken hiermee ook steeds meer succes. Toch slaat Rusland hard toe in OekraĆÆne, maar OekraĆÆense troepen blijven in Koersk ook erg actief. Volgens Hubert Smeets, van Raam op Rusland, kan 'de nieuwe wapenproductie van OekraĆÆne, de ontwikkelingen in Koersk, Ć©n de toestemming van de VS en het VK voor de inzet van wapens op Russisch grondgebied de komende maanden het begin zijn van een staakt-het-vuren'.
Luister ook | 'Het staat buiten kijf dat OekraĆÆne onze wapens mag inzetten in Rusland'
Het Dra(ghi)ma rapport
Door de Ć©Ć©n wordt het geprezen, door de ander wordt het met de grond gelijk gemaakt: het rapport van Draghi. Want als Europa wil blijven concurreren met Amerika en China moeten de EU-lidstaten met āecht buitenlands economisch beleid komenā. Daarover hoor je Ron Keller, voormalig ambassadeur in Rusland, OekraĆÆne, China en Turkije. Europa-verslaggever Michal van der Toorn legt uit wat er nog meer in staat.
Luister ook | Brussel verdeeld over Draghi's rapport
Swift zit in haar Harris era | Postma in Amerika
Donald Trump was zelf heel tevreden over zijn optreden tijdens het debat dinsdag. Maar in zijn campagneteam deelt niet iedereen dat gevoel. Daarover Amerika-correspondent Jan Postma.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Toen George Bush, als antwoord op 9/11, nu precies 23 jaar geleden, de āwereldwijde oorlog tegen het terrorismeā afkondigde, en de jacht op Al-Qaeda in Afghanistan begon, was de steun in de wereld overweldigend. Maar het kan niet anders dan dat al die landen, ook Nederland, toen al beseften dat het een gevecht tegen windmolens zou worden. De āglobal war on terrorā is dan ook mislukt. Het sluiten van de Duitse grenzen onderstreept het collectieve falen.
Al lang voor 9/11 waren er jihadistische aanvallen op Amerikaanse ambassades, een oorlogsschip, het World Trade Center (dat toen niet instortte), maar ook Rusland, het Midden-Oosten, India, Pakistan en Europa moesten het ontgelden. Er is bitter weinig veranderd.
De strijd in Afghanistan ging tegen Al Qaeda en de Taliban. Al Qaeda heeft zich op een aantal andere plekken gevestigd, onder meer in Afrika, maar is zeker niet verslagen. De Taliban hebben gewonnen en veranderen Afghanistan in de hel op aarde. IS is evenmin verslagen, en is vooral actief ā en levensgevaarlijk ā in Zuid-Centraal AziĆ« onder de naam IS Khorasan, of IS-K, die samen met het Haqqani netwerk, onderdeel van de Taliban, ook Pakistan wil onderwerpen. In Irak en SyriĆ« zijn nog altijd Amerikaanse troepen, als tegenwicht tegen IS ā opnieuw met weinig succes. In Afrika gaat Boko Haram door met het teisteren van de bevolking, met als specialiteit ontvoering en verkrachting. Engeland, BelgiĆ«, Frankrijk en Duitsland zijn doelwit geweest van monsterlijke aanslagen.
Aan de internationale stabilisatiemacht in Afghanistan namen meer dan veertig landen deel, waaronder Nederland. 25 Nederlanders sneuvelden er. Zoals de Sovjets in 1989, na negen jaar strijd in Afghanistan, de handdoek in de ring gooiden, deden de Amerikanen ā en wij ā dat in 2021 ook. Na twintig jaar. Wat Bush niet had begrepen, evenmin als Netanyahu nu tegen Hamas, of de Nigeriaanse president Bola Tinubi tegen Boko Haram, is dat er geen militaire macht is die op kan tegen de blinde haat van het jihadisme.
Terwijl 9/11 vandaag in New York, Washington en Pennsylvania wordt herdacht met het oplezen van de namen van drieduizend burgers, brandweerlieden en politieagenten, en met plechtige toespraken, dit keer vooral door de kinderen van de slachtoffers, is het eigenlijk een mondiale treurdag. Al Qaeda, Taliban, Boko Haram, IS, IS-K, Hamas ā ze zijn er allemaal en het zijn uitwisselbare schurken. Het dreigingsniveau in Nederland is substantieel, met als grootste gevaar het jihadisme. Het Duitsland van āwir schaffen dasā voert nu weer grenscontrole in, zoals Frankrijk enkel jaren gelden ook deed. Wat we op 9/11 herdenken is dat de wereld heeft verloren.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Rusland lijkt een nieuwe fase in de oorlog in OekraĆÆne te zijn gestart met grootschalige luchtaanvallen door het hele land. Wat Eric van der Burg, voormalig staatssecretaris en huidig buitenlandwoordvoerder voor de VVD in de Tweede Kamer, betreft staat het buiten kijf dat OekraĆÆne onze wapens in Rusland mag inzetten. Maar hij plaatst wel een kanttekening. 'OekraĆÆne moet altijd strategisch blijven handelen'. Bernard Hammelburg spreekt hem.
Luister ook | 'Rusland is in oorlog met ons, maar wij denken dat we een oorlog kunnen vermijden'
In het Midden-Oosten blijven Israƫl en Hamas ruziƫn over de Philadelphi-corridor op de grens van Gaza met Egypte. Israƫl wil eraan vasthouden en Hamas wil dat Israƫl er vertrekt. Als het niet tot een deal komt over een staakt-het-vuren voorziet Van der Burg mogelijk een rol voor Blauwhelmen van de VN, maar plaatst ook daar een kanttekening bij. 'In Libanon gaf dat Israƫl uiteindelijk geen veilig gevoel. Misschien dat landen uit de Abraham-akkoorden erbij betrokken moeten worden.'
Lees ook | Defensie koopt extra F-35's, onderzeebootjagers en helikopters, maar 2,4 miljard is niet genoeg
De Defensienota in Europees perspectief
Minister van Defensie Ruben Brekelmans heeft de Defensienota gepresenteerd. Daaruit blijkt dat Nederland fors meer gaat investeren in onder meer tanks, F-35's en onderzeebootjagers. Europa-verslaggever Michal van der Toorn legt uit wat er nog meer in staat en hoe zich dat verhoudt tot de andere landen in Europa en de NAVO.
Lees ook | VS kondigt sancties aan tegen Israƫlische kolonisten op de Westelijke Jordaanoever
Het vierde front op de Westoever
Alle inspanningen ten spijt. De oorlog in het Midden-Oosten escaleert alleen maar verder. Na Gaza, Hezbollah en de Houthi-rebellen is er nu sprake van een vierde front op de Westoever. Arabist Jan Jaap de Ruiter van de Tilburg University legt uit hoe daar in de omringende landen naar wordt gekeken en wat die landen op de achtergrond doen.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Natuurlijk hebben die honderdduizenden Israƫliƫrs die demonstraties hielden en deelnamen aan een algehele staking het morele gelijk aan hun kant. De stugge wijze waarop Bibi Netanyahu de blijvende militaire controle over een strookje land in Gaza voor hun gevoel belangrijker vindt dan een bestand en terugkeer van de gijzelaars maakt een groot deel van het volk woedend. Door de standrechtelijke executie, met een kogel door het achterhoofd, van zes gijzelaars is opnieuw duidelijk geworden wie de echte schurken zijn.
Hamas beging een barbaars misdrijf, met als argument dat Netanyahu 'de prijs moet betalen' voor het tegenwerken van een wapenstilstand. Sterker nog: Hamas-bevelhebbers hebben hun manschappen nieuwe orders gegeven om gijzelaars te vermoorden zodra Israƫl een locatie nadert waar zij gevangen zitten.
Dat Netanyahu daarop met net zo veel afgrijzen reageert als de hele wereld toen IS op YouTube met de sabel westerlingen ging vermoorden, is begrijpelijk. Hamas bewijst dat het thuishoort in het rijtje Al Qaeda, IS, Taliban en Boko Haram. Die parallel is leerzaam, omdat ook die organisaties nooit zijn verslagen. Het is ook een waarschuwing voor de halvegaren die in het vrije Westen de straat op gaan met Hamas-vlaggen. Of pro-Palestijnen die de daden van Hamas weliswaar afkeuren, maar vinden dat het water de Palestijnen nu eenmaal aan de lippen staat.
Dit alles is geen vergoelijking voor het geweld, of voor de Israƫlische zeloten die op de West Bank op Palestijnenjacht gaan, of voor het onvoorstelbare bloedbad in Gaza. Het vergoelijkt niet de coalitiegenoten van Netanyahu, die uit zijn op volledige annexatie van de West Bank en Gaza. En het vergoelijkt al helemaal Netanyahu niet, die de waarschuwingen van bondgenoten en zijn eigen volk om een wapenstilstand te sluiten negeert en het lot van de gijzelaars niet op de eerste plaats zet.
Op een stevige vermaning van Joe Biden over de vastgelopen bestandsonderhandelingen zei hij: ik zit niet te wachten op een preek. Zijn volk, en de hele wereld, zitten wƩl te wachten, op een doorbraak, en Netanyahu zit aan de knoppen.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
- Laat meer zien
