Afleveringen
-
27 stycznia 1945 r. żołenirze Armi Czerwonej wyzwolili ok. 7,500 więźniów niemieckiego nazistowskiego obozu Auschwitz, w tym ponad 500 dzieci.
O ostatnich dniach funkcjonowania obozu i o momencie jegowyzwolenia opowiadają świadkowie tamtych wydarzeń:
Anna Tytoniak
Kazimierz Smoleń
Lea Shinar
Irena Konieczna
Józef Tabaczyński
Wanda Błachowska-Tarasiewicz
Louis Posner
Jakub Wolman
Zofia Jankowska-Palińska
Anna Chomicz
Zofia Lutomska-Kucharska
Wanda Dramińska
Edward Czempiel
Jakub Gordon
Andrzej Kozłowski
Tadeusz Mleko
Garnier (imię nieznane)
Alfred Fiderkiewicz
Aleksander Woroncow
Wilhelm Wazdrąg
Dziękujemy Dariuszowi Drozdowi „Studio Drozd Na Cały Głos” http://nacalyglos.com/ za współpracę przy odcinku podcastu.
-
Sowieccy jeńcy wojenni to czwarta co do wielkości grupa ofiar niemieckiego obozu Auschwitz, po Żydach, Polakach i Romach. Łącznie w obozie zarejestrowano 11964 jeńców. Ponadto według szacunków do obozu przywieziono co najmniej 3000 czerwonoarmistów, którzy zostali zamordowani bez wprowadzania do ewidencji obozowej.
O historii i losach sowieckich jeńców wojennych w Auschwitz opowiada dr Jacek Lachendro z Centrum Badań Muzeum.
-
Zijn er afleveringen die ontbreken?
-
W momencie przyjęcia do obozu więźniowie przechodzili przez proces rejestracji, w trakcie którego w sposób bardzo wnikliwi wypełniano różne dokumenty związane z daną osobą. O szczegółąch tego procesu opowiada dr Wojciech Płosa, kierownik Archiwum Muzeum Auschwitz.
-
Josef Mengele był doktorem medycyny i filozofii, asystentem profesora Otmara von Verschuera w Instytucie Biologii Dziedzicznej i Higieny Rasowej we Frankfurcie, członkiem partii nazistowskiej i SS.
W obozie Auschwitz był najpierw lekarzem w obozie rodzinnym dla Romów i Sinti w Auschwitz II-Birkenau Birkenau, a w okresie od sierpnia do grudnia 1944 r. piastował funkcję naczelnego lekarza całego obozu Birkenau.
Odpowiedzialny za eksperymenty dotyczące dziedziczności. Nigdy nie został ukarany za swoje zbrodnie.
O postaci Josefia Mengele opowiada dr Agnieszka Kita z Archiwum Muzeum Auschwitz.
-
O wyzwaniach opowiadania o Auschwitz młodym osobom, przykładach pomocnej literatury, a także o swojej książce "Miś z obozowego koca" opowiada autorka, dr Wanda Witek-Malicka z Centrum Badań Muzeum.
„Miś z obozowego koca” to zbiór 22 opowiadań opartych na historiach dzieci deportowanych do niemieckiego obozu Auschwitz z powstańczej Warszawy w sierpniu i wrześniu 1944 r. Książka ta powstała jako wsparcie dla rodziców, których dzieci pytają o to, czym był Auschwitz.
-
Więźniowie Auschwitz byli w stanie wysyłać różnego rodzaju nielegalne wiadomości, zarówno na terenie obozu, jak i poza druty kolczaste. Niektóre z nich były krótkimi listami adresowanymi do członków rodziny, inne były wiadomościami i raportami dla organizacji ruchu oporu. O tej wyjątkowej kolekcji dokumentów opowiada dr Wojciech Płosa, kierownik Archiwum Muzeum Auschwitz.
-
Do obozu Auschwitz Niemcy deportowali ponad milion trzysta tysięcy ludzi, z czego ponad 400 tysięcy zarejestrowano w obozie jako więźniów. Niektórzy z nich mogli prowadzić korespondencję ze swiatem zewnętrznym, miała ona jednak szczególny charakter.
O oficjalnej korespondencji więźniarskiej: listach i kartach pocztowych wysyłanych z obozu oraz przysyłanych do więźniów przez ich bliskich opowiada dr Wojchech Płosa, kierownik Archiwum Muzeum.
-
Bogdan Bartnikowski urodził się w Warszawie w 1932 r. Podczas Powstania Warszawskiego razem z matką został wypędzony z domu. Niemcy skierowali ich najpierw do obozu przejściowego w Pruszkowie, a następnie deportowali do Auschwitz, gdzie zostali rozdzieleni.
11 stycznia 1945 r. Oboje zostali ewakuowani do Berlina-Blankenburga, gdzie byli przetrzymywani aż do wyzwolenia 22 kwietnia 1945 r.
Po wyzwoleniu wrócili do Warszawy
Bogdan Bartnikowski autorem wspomnień pt. „Dzieciństwo w pasiakach”.
W podcaście „O Auschwitz” zapraszamy do wysłuchania rozmowy z Bogdanem Bartnikowskim o jego wojennych losach.
-
W sierpniu i wrześniu 1944 roku - po wybuchu Powstania Warszawskiego - władze niemieckie deportowały do Auschwitz prawie 13 tys. mieszkańców okupowanej stolicy i okolicznych miejscowości - mężczyzn, kobiet, osób starszych, dzieci, nawet niemowlęta. O ich losach w obozie opowiada dr Wanda Witek-Malicka z Centrum Badań Muzeum Auschwitz.
Aleksander i Jadwiga Bogdaszewscy z dziećmi, fotografia wykonana w 1944 r. w Warszawie. Oprócz dwuletniej Basi, która w czasie wybuchu powstania była w szpitalu, pozostali członkowie rodziny po wysiedleniu z Warszawy zostali wywiezieni 12 sierpnia do KL Auschwitz. Aleksander zginął 1944 r. w KL Flossenbürg, po przeniesieniu z KL Auschwitz, natomiast Jadwigę oddzielono od dzieci: Zdzisławy, lat 10, i Stanisława, lat 6, i wywieziono transportem kobiet do obozu w Niemczech. Dzieci zostały wyzwolone w Auschwitz. -
Pierwsze publikacje o tematyce obozu Auschwitz powstawały jeszcze w czasie wojny, w okresie funkcjonowania obozu. Lata tuż powojenne również obfitowały w liczne publikacje świadków – Ocalałych z tamtych wydarzeń.
O tym jaką przewagę ma literatura autorstwa bezpośrednich świadków nad fikcją literacką inspirowaną tematyką Auschwitz opowiada dr Wanda Witek-Malicka z Centrum Badań Muzeum Auschwitz.
---
Publikacje o Auschwitz:
Wydane do 1950 roku:
KRAHELSKA Halina, Oświęcim. Pamiętnik Więźnia, 1942 (POL).
ZAREMBINA Natalia, Obóz śmierci 1942
MAŃKOWSKI O. Augustyn, Za drutami obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, 1945
SŁOWIKOWSKI Mieczysław, Wspomnienia z Oświęcimia, 1945
GENEROWICZ Zbigniew, Prawda oskarża Niemcy hitlerowskie, 1945
FRIEDMAN Filip, To jest Oświęcim!, 1945
SZMAGLEWSKA SEWERYNA, Dymy nad Birkenau, 1945
ŻYWULSKA Krystyna, Przeżyłam Oświęcim, 1945
BOROWSKI Tadeusz, SIEDLECKI Janusz Nel, OLSZEWSKI Krystyn, Byliśmy w Oświęcimiu, 1946
JAGIELSKI Stanisław, Sclavus saltans. Wspomnienia lekarza obozowego, 1946
FRANKL Victor, Psycholog w obozie koncentracyjnym
JUNOSZA Wiktor, Podróż przez piekło
RUSINEK Michał, Z barykady w dolinę głodu
FRIEDMAN Filip, HOŁUJ Tadeusz, Oświęcim
NYISZLI Miklos, Byłem asystentem doktora Mengele.
FRYSZKIEWICZ Melchior, W cieniu krematoriów, 1947.
MOLIŃSKI Zbigniew, Przeżycia partyzanta, (t. 1), 1947.
MILLU Liana, Dymy Birkenau
HOCHBERG-MARIAŃSKA Maria, Dzieci oskarżają, 1947
ZARĘBIŃSKA-BRONIEWSKA Maria, Opowiadania oświęcimskie, 1948
REK Tadeusz, Echa oświęcimskie, 1949
Wydane po 1950 roku:
BARTOSZEWSKI Władysław, Warto być przyzwoitym, 1990
BARTOSZEWSKI Władysław, Mój Auschwitz, 2010
BOROWSKI Tadeusz, Opowiadania, Pożegnanie z Marią
KIELAR Wiesław, Anus Mundi
ZIĘBA Adam, Pajda chleba
GAWALEWICZ Adolf, Refleksje z poczekalni do gazu. Ze wspomnień muzułmana.
SOBOLEWICZ Tadeusz, Wytrzymałem, więc jestem.
GĘDZIOROWSKI Tadeusz, Widma.
KEMPISTY Czesław, Przeżyć dzień.
OSTAŃKOWICZ Czesław, Ziemia parująca cyklonem.
STRYJ Franciszek, W cieniu krematorium.
TYMIŃSKI Kazimierz, Uspokoić sen.
GAWRON Wincenty, Ochotnik do Oświęcimia.
BARTNIKOWSKI Bogdan, Dzieciństwo w pasiakach.
POSMYSZ Zofia, Pasażerka, Wakacje nad Adriatykiem.
KOMENDA Janina, Lager Brzezinka.
PIĄTKOWSKA Antonina, Wspomnienia oświęcimskie
DUNICZ-NIWIŃSKA Helena, Drogi mojego życia.
APOSTOŁ-STANISZEWSKA Jadwiga, Nim zbudził się dzień.
RYCHLIK Maria, Śmierć daje życie.
GOGOŁOWSKA Stanisława, W Brzezince nie umierało się samotnie.
STĘPIEŃ-BATOR Zofia, Przeżyłam.
LEVI Primo, Czy to jest człowiek?
WIESEL Elie, Noc.
FRANKL Victor, Człowiek w poszukiwaniu sensu.
LAKS Szymon, Gry oświęcimskie.
AMERY Jean, Poza winą i karą.
LIBLAU Charles, Kapo z Auschwitz
KERTESZ Imre, Los utracony.
BUERGENTHAL Thomas, Dziecko szczęścia.
CLING Maurice, Wy, co wchodzicie tutaj…
ROSENBERG Otto, Palące szkło
DELBO Charlotte, Żaden z nas nie powróci…
Sonderkommando
VENEZIA Szlomo, Sonderkommando. W piekle komór gazowych.
MULLER Filip, W krematoriach Auschwitz.
Wśród koszmarnej zbrodni. Notatki więźniów Sonderkommando.
BARTOSIK Igor, WILLMA Adam., Ja z krematorium Auschwitz. Rozmowa z Henrykiem Mandelbaumem.
Dzieci:
BIRENBAUM Halina, Nadzieja umiera ostatnia.
AKAVIA Miriam, Jesień młodości.
ZYSKIND Sara, Skradzione lata
KLUGER Ruth, Żyć dalej…
MULLER-MADEJ Stella, Oczami dziecka.
Uciekinierzy
ALBIN Kazimierz, List gończy.
BIELECKI Jerzy, Kto ratuje jedno życie…
CIESIELSKI Edward, Wspomnienia oświęcimskie.
KOWALCZYK August, Refren kolczastego drutu.
SOBAŃSKI Tomasz, Ucieczki oświęcimskie.
Raporty uciekinierów z Auschwitz (Zeszyty Oświęcimskie, nr spec.)
Konspiracja przyobozowa
HAŁOŃ Edward, W cieniu Auschwitz.
JAKIEŁEK Wojciech, W pobliżu Oświęcimia.
Wspomnienia:
Numery mówią. Wspomnienia więźniów KL Auschwitz. (wyb. Jan Przewłocki).
PIECHOWSKI Kazimierz, Byłem numerem.
Wspomnienia więźniów obozu Auschwitz (Jadwiga Mateja)
Kominy.
O esesmanach:
Auschwitz w oczach SS.
Życie prywatne esesmanów z Auschwitz, opr. Piotr SETKIEWICZ.
-
W niemieckich obozach koncentracyjnych, w tym w obozie Auschwitz, istniała grupa więźniów tzw. funkcyjnych, odpowiedzialnych m.in. za nadzorowanie innych więźniów. Głównie zajmowali się oni nadzorowaniem komand roboczych, pilnowaniem porządku w blokach i barakach, ale także rozdziałem żywności pomiędzy więźniów.
Sprawowanie funkcji lageraeltestera, blokowego czy kapo oznaczało właściwie niemal nieograniczoną władzę nad więźniami. Zdarzało się, że więzień funkcyjny bywał panem życia i śmierci.
O skomplikowanej historii tej grupy więźniów obozu opowiada dr Piotr Setkiewicz, kierownik Centrum Badań Muzeum Auschwitz.
-
Auschwitz był jedynym niemieckim obozem koncentracyjnym, w którym stosowano tatuowanie numerów więźniom i więźniarkom. O tym, dlaczego wprowadzono taki system, kiedy go wprowadzono, oraz o tym, czy wszyscy osadzeni w Auschwitz byli tatuowani, opowiada dr Wanda Witek-Malicka z Centrum Badań Muzeum Auschwitz.
-
Polski żołnierz, Witold Pilecki, został osadzony w Auschwitz 22 września 1940 r.
Pilecki podjął się misji przedostania się do obozu celem utworzenia tam siatki konspiracyjnej, zorganizowania łączności, przesyłania wiarygodnych danych o niemieckich zbrodniach dokonanych w obozie, a być może także przygotowania więźniów obozu do ewentualnej walki.
W kwietniu 1943 r. roku Witold Pilecki zbiegło z obozu z dwoma współwięźniami. Jest autorem raportów, w którym opisywał obozowy terror i tragiczne losy więźniów oraz postępujący rozwój programu zagłady ludności żydowskiej w Auschwitz.
O życiu, działalności oraz tragicznej śmierci Witolda Pileckiego opowiada dr Adam Cyra, autor jego biografii.
-
15 lutego w Muzeum Auschwitz odbyła się polska premiera filmu „Strefa interesów” w reżyserii i ze scenariuszem Jonathana Glazera. Film opowiadający o rodzinnym życiu komendanta obozu Auschwitz Rudolfa Hössa otrzymał w ubiegłym roku Grand Prix na festiwalu filmowym w Cannes. Nagrodzony został także dwoma Oscarami.
W dyskusji po projekcji moderowanej przez dyrektora Muzeum dr. Piotra M. A. Cywińskiego, udział wzięli twórcy: reżyser Jonathan Glazer, scenograf Chris Oddy, a także producenci Jim Wilson, Ewa Puszczyńska i Bartosz Rainski.
Zapraszamy od wysłuchania obszernych fragmentów tego spotkania
-
Obóz Auschwitz został utworzony w czerwcu 1940 roku z myślą o więźniach - mężczyznach. Pierwsze grupy kobiet Niemcy osadzili w obozie ponad półtora roku później - pod koniec marca 1942 r. O przyczynach powstania obozu kobiecego w Auschwitz i okolicznościach z tym związanych opowiadają dr Wanda Witek-Malicka oraz Teresa Wontor-Cichy z Centrum Badań Muzeum
-
Obóz Auschwitz został wyzwolony 27 stycznia 1945 roku przez żołnierzy Armii Czerwonej. Powszechnie znane są kadry wykonane przez sowieckich kamerzystów, które co prawda nie pokazały samego momentu wyzwolenia, jednak są ważnym dokumentem ukazującym zbrodnie, których Niemcy dopuścili się w Auschwitz.
Należy jednak pamiętać o tym, że część materiału filmowego powstawała na potrzeby propagandowe. O okolicznościach powstania tzw. Kroniki wyzwolenia obozu opowiada Edyta Chowaniec z Filmoteki Archiwum Muzeum Auschwitz.
-
17 stycznia 1945 roku esesmani rozpoczęli ewakuację obozuAuschwitz. Około 56 tys. więźniów i więźniarek pod uzbrojoną eskortąwymaszerowało z różnych części kompleksu obozowego Auschwitz w kierunkuWodzisławia Śląskiego i Gliwic. Tysiące osób w czasie tzw. Marszów Śmierci –straciło życie. O szczegółach tamtych tragicznych wydarzeń opowiadają dr JacekLachendro i Teresa Wontor-Cichy z Centrum Badań Muzeum Auschwitz.
-
Miejsce Pamięci i Muzeum Auschwitz posiada w swoich zbiorach największą i unikatową na skalę światową kolekcję sztuki związanej z obozem Auschwitz. Prace artystyczne stworzone w warunkach skrajnego zagrożenia są niezwykłym, poruszającym dokumentem czasu i historii.
Równocześnie można w nich odnaleźć trudne do odtworzenia dziś uczucia i emocje, które towarzyszyły więźniom każdego dnia. I właśnie ze względu na tę olbrzymią wartość historyczną i emocjonalną sztuka obozowa jest niezwykle cenna i stanowi uniwersalny przekaz zrozumiały dla każdego odbiorcy.
O sztuce tworzonej w Auschwitz rozmawiają Teresa Wontor-Cichy z Centrum Badań oraz Agnieszka Sieradzka, kurator Zbiorów Muzeum.
Polecamy też lekcję online o sztuce w Auschwitz: http://lekcja.auschwitz.org/pl_18_sztuka/
-
Jednym z ważnych pytań dotyczących obozu Auschwitz jest to, dlaczego więźniowie, mający liczebną przewagę nad esesmanami, nie podjęli próby generalnego buntu czy powstania.
O pierwszym zderzeniu z realiami obozowymi, przystosowywaniu się do warunków egzystencji oraz o ewentualnych możliwościach buntu wśród więźniów rozmawiają dr Piotr Setkiewicz i dr Wanda Witek-Malicka z Centrum Badań Muzeum.
-
Choć esesmani podejmowali różne działania, aby utrzymać funkcjonowanie obozu w tajemnicy, zwłaszcza w momencie, gdy Auschwitz stał sięjednocześnie obozem koncentracyjnym i ośrodkiem zagłady, wiadomości o obozie wydostawałysię na zewnątrz.
O tym, w jaki sposób informacje o Auschwitz mogły docierać do świata, opowiada dr Piotr Setkiewicz, kierownik Centrum Badań Muzeum.
- Laat meer zien
