Afleveringen
-
Luisteraars (ja, helaas weer enkel luisteraars)! De Partij voor de Vrijheid won de verkiezingen. Sta je dan met je podcast over de inhoud... met je kweekvleescoalitie... met je veel te lange gesprekken over nut en noodzaak van ontziltingsinstallaties...
Ongeveer een kwart van het electoraat stemde voor een partij met een verkiezingsprogramma dat grossiert in groteske luchtfietserij. Tewerkstellingsvergunningen voor Europese staatsburgers (mag niet van Europese richtlijnen), volwassenenstrafrecht vanaf veertien jaar (verboden door het Verdrag inzake de rechten van het kind), ‘administratieve detentie’ voor ‘tienduizenden sympathisanten van de jihad’ (verfrissend: we gaan mensen vastzetten zonder tussenkomst van een rechter voor misdrijven die ze nog niet begaan hebben). De financiële onderbouwing van het PVV-verkiezingsprogramma, waarin rijkelijk met belastingverlagingen en uitgavenverhogingen wordt gestrooid, is zelfs binnen het genre (en de lat ligt deze verkiezingen lager dan ooit) bedroevend.
Afijn, het is een overwinning die schreeuwt om powerduiding. Nu zijn verkiezingen zeldzame momentopnames, waarbij het niet altijd makkelijk is het weer (de bijzonderheden van de specifieke verkiezing) te onderscheiden van het klimaat (de langlopende trends die uitkomsten sturen).
Wat is de aantrekkingskracht?
In deze podcast gaan we het over beide hebben: wat maakte deze verkiezingen bijzonder? En: wat is er veranderd in Nederland, waardoor rechts-populistische partijen zoveel steun kunnen krijgen?
Een van de interessante bevindingen van het Nationaal Kiezersonderzoek, dat loopt sinds de jaren zeventig, is namelijk dat opvattingen eigenlijk nauwelijks zijn verschoven over de tijd. Het is niet zo dat we ineens massaal negatiever zijn gaan denken over migratie. Sterker nog, in Nederland zijn we gemiddeld een pietsie positiever over de baten van migratie dan twintig jaar geleden.
Tegelijkertijd bestaat er in heel Europa een omvangrijk reservoir van rechts-populistisch sentiment (grofweg: anti-migratie, anti-Europa, anti-woke). Wat maakt dat dit reservoir in het verleden nauwelijks werd aangesproken door politieke partijen? En rechts-populisten tegenwoordig steeds vaker winnen?
****** Voor de beste en meest privacyvriendelijke luisterervaring kun je terecht in de Correspondent-app. Ontdek 500+ shows en verhalen en ga in gesprek met je favoriete correspondenten. Download de app snel in de app-store! Geen lid? Maak ook onafhankelijke journalistiek mogelijk en krijg toegang tot de app: corr.es/wordlid. ******
Muziek:
Black Gold 360 - Seven Layers of Oak
Featuring
Lucas Dols: Bas
Daan Herweg: Piano
Teus Nobel: Trompet
Bob Roos: Drums
open.spotify.com/track/0wmYKBMCPX…da20743b64f44f9a -
En dan nu de grote vraag: welke partij moet het worden? De afgelopen weken voelden we zes lijsttrekkers stevig aan de tand in een podcast die de geschiedenis ingaat als 'de saaiste verkiezingspodcast van 2023'. In deze bonusaflevering reflecteren we samen met politicoloog en journalist Simon van Teutem op de geleerde lessen.
We hebben het over klimaat en migratie, over macht en tegenmacht, en voor de trouwe fans hebben we het natuurlijk ook nog even over precisiefermentatie. Bovendien bespreken we de politieke kopstukken: wat wilde Frans Timmermans nu bereiken met zijn aanval op Rob Jetten en D66? En waarom wil Omtzigt het vooral hebben over hoe we beslissingen nemen, in plaats van welke beslissingen we zouden moeten nemen?
Inmiddels zijn ook de doorrekeningen van de verkiezingsprogramma's door het Centraal Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving beschikbaar, waar we natuurlijk zijn ingedoken. Want hoe financiert Volt dat basisinkomen voor iedereen eigenlijk? En wat is de VVD daadwerkelijk van plan met ontwikkelingssamenwerking?
Tot slot hebben we het nog over de lessen die Simon leerde tijdens het maken van zijn grote Stemgids, en wat hij het meest miste in alle programma's (waarom zo weinig aandacht voor de schreeuwende personeelstekorten, en voor het mbo?). Mocht je hierna nog steeds niet weten wat je moet stemmen, dan is er aan het einde van de podcast voor jou ons stemadvies. Maar wat ook je doet: ga stemmen!
****** Voor de beste en meest privacyvriendelijke luisterervaring kun je terecht in de Correspondent-app. Ontdek 500+ shows en verhalen en ga in gesprek met je favoriete correspondenten. Download de app snel in de app-store! Geen lid? Maak ook onafhankelijke journalistiek mogelijk en krijg toegang tot de app: corr.es/wordlid. ******
Muziek:
Black Gold 360 - Seven Layers of Oak
Featuring
Lucas Dols: Bas
Daan Herweg: Piano
Teus Nobel: Trompet
Bob Roos: Drums
open.spotify.com/track/0wmYKBMCPX…da20743b64f44f9a -
Zijn er afleveringen die ontbreken?
-
Luisteraars! In het laatste gesprek van de Grote Verkiezingsshow praten we met Dilan Yeşilgöz-Zegerius, lijsttrekker van de VVD.
Wat de VVD betreft is migratie hét thema van deze verkiezingen. De ongecontroleerde vluchtelingenstroom zou het absorptievermogen van de Nederlandse samenleving te boven gaan. De reguliere asielopvang is stelselmatig overbezet, en het is steeds weer zoeken naar noodoplossingen, waarvoor het draagvlak vaak ontbreekt.
Maar hebben we deze zogenaamde 'asielcrisis' niet aan onszelf te denken? Al jaren klinken er noodkreten van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) over het chronische gebrek aan opvangplekken, en de noodzaak van stabiele financiering. De Algemene Rekenkamer liet onlangs nog zien dat er in maar liefst 21 van de afgelopen 23 jaar te weinig budget is toegekend aan het COA.
Eind 2021 luidde het COA nogmaals de noodklok: binnen een paar weken zouden er geen opvangplek meer over zijn. Enkele maanden later viel Rusland Oekraïne binnen. Het kabinet besloot de Wet verplaatsing bevolking uit 1952 af te stoffen, en gemeenten (niet het COA) verantwoordelijk te maken voor de opvang van Oekraïners (een soort de facto spreidingswet). Opeens bleek Nederland in staat om meer dan 100.000 Oekraïners op te vangen! Hoe kan het dat we voor deze groep vluchtelingen opeens wél opvang konden regelen?
Schaffen we het echt niet met de asielopvang, of willen we het gewoon niet schaffen?
Voor de Oekraïense vluchtelingen geldt dat ze zonder ingewikkelde procedures aan het werk mogen. Inmiddels heeft al meer dan de helft (!) van de Oekraïners in Nederland betaald werk. Maar voor reguliere asielzoekers is het vrijwel onmogelijk om te werken, en de VVD wil dat ook niet makkelijker maken. Waarom niet?
We praten ook met Yeşilgöz over de vraag hoe het gaat met de (kinderen van) migranten die hier eerder al naartoe kwamen. Wie de sombere geschriften van de jaren negentig – denk aan 'het multiculturele drama' van Paul Scheffer – erop naslaat ziet dat er toen grote zorgen waren over de schooluitval, criminaliteit en werkloosheid van Nederlanders met een migratieachtergrond. Maar op al die fronten is er enorme vooruitgang geboekt.
Om één voorbeeld te noemen: 12- tot 18-jarige Nederlanders met een niet-westerse migratieachtergrond zijn nu ongeveer 25 procent minder vaak verdachte van een misdrijf dan autochtone Nederlanders in 2006 (het jaar dat Wilders zijn partij begon). Toch hoor je bij de VVD weinig optimisme als het over integratie gaat. Wordt het niet tijd om eens een wat opgewekter deuntje te spelen?
En tot slot: werken moet lonen, stelt de VVD. Maar waarom is de VVD dan zo'n warm pleitbezorger van de bedrijfsopvolgingsregeling? Dat is een regeling waardoor erfgenamen van (steenrijke) bedrijfseigenaren slechts 2,1 procent belasting betalen over erfenissen van miljoenen. Moet een echte liberaal geen onderscheid maken tussen verdiend inkomen (waarvoor je noeste arbeid verricht) en onverdiend inkomen (dat je komt aanwaaien)? Zou je erfenissen niet zwaarder en arbeid lichter moeten belasten?
We hadden het graag nog gehad over allerlei andere onderwerpen, van landbouw tot klimaat tot precisiefermentatie – maar helaas, de tijd was op!
****** Voor de beste en meest privacyvriendelijke luisterervaring kun je terecht in de Correspondent-app. Ontdek 500+ shows en verhalen en ga in gesprek met je favoriete correspondenten. Download de app snel in de app-store! Geen lid? Maak ook onafhankelijke journalistiek mogelijk en krijg toegang tot de app: corr.es/wordlid. ******
Muziek:
Black Gold 360 - Seven Layers of Oak
Featuring
Lucas Dols: Bas
Daan Herweg: Piano
Teus Nobel: Trompet
Bob Roos: Drums
open.spotify.com/track/0wmYKBMCPX…da20743b64f44f9a -
‘Wordt Nederland het nieuwe Venetië?’ Dat was de vraag die Ingrid Thijssen, voorzitter van de werkgeversclub VNO-NCW, onlangs opwierp in NRC. ‘Na elf eeuwen stabiliteit en voorspoed raakte de republiek Venetië in verval’, vervolgde ze. ‘De Venetianen dachten dat hun welvaart eeuwigdurend was en hun bestuurlijke inrichting verlamde de slagvaardigheid.’
Venetië ging ten onder aan bureaucratie en decadentie. Aan de luiheid en regelzucht die het gevolg is van luxe en weelde – en volgens Thijssen dreigt nu precies hetzelfde doemscenario voor Nederland. Neem alleen al de energietransitie, die enorm wordt getraineerd door eindeloze vergunningsprocedures. Het kan zo acht jaar duren voordat je toestemming krijgt om iets te bouwen, want er zitten allerlei belangengroepen in de weg (‘bouwen, bouwen, bouwen, maar niet in mijn achtertuin!’).
Ondertussen zit het stroomnet rammend vol, en moeten steeds meer fabrieken hun machines uitzetten. En de overheid? Die stelt allerlei eisen, maar ‘regelt niet dat burgers en ondernemers daar ook aan kunnen voldoen’.
Heeft Thijssen gelijk? We vroegen het aan de man die in de afgelopen anderhalf jaar de hoogste baas was als het gaat om de energietransitie, niemand minder dan Rob Jetten. Hij was de allereerste minister van Klimaat en Energie, inmiddels demissionair, en is nu de lijsttrekker van D66. Ooit werd hij een ‘klimaatdrammer’ genoemd, maar tegenwoordig profileert hij zich liever als ‘klimaatdoener’.
We spraken Jetten over de soms drastische besluiten die hij als minister nam om – ook als de vergunningen er nog niet zijn – toch al te beginnen met bouwen. Vervolgens hadden we het uitgebreid over de plannen van D66 aangaande de woningmarkt, het klimaat en de landbouw.
****** Voor de beste en meest privacyvriendelijke luisterervaring kun je terecht in de Correspondent-app. Ontdek 500+ shows en verhalen en ga in gesprek met je favoriete correspondenten. Download de app snel in de app-store! Geen lid? Maak ook onafhankelijke journalistiek mogelijk en krijg toegang tot de app: corr.es/wordlid. ******
Muziek:
Black Gold 360 - Seven Layers of Oak
Featuring
Lucas Dols: Bas
Daan Herweg: Piano
Teus Nobel: Trompet
Bob Roos: Drums
open.spotify.com/track/0wmYKBMCPX…da20743b64f44f9a -
Luisteraars! Een nieuwe aflevering van De Grote Verkiezingsshow. In aanloop naar 22 november interviewen we een groot aantal lijsttrekkers van de partijen die meedoen aan de Tweede Kamerverkiezingen.
Daarbij hebben we steeds een vrij simpele ambitie: we willen de saaiste verkiezingspodcast ooit opnemen. Bij ons dus geen gelikte oneliners of flitsende campagnepraat. We hebben het met de lijsttrekkers over de feiten, de cijfers, de taaie dossiers. Het is een podcast waarin hardop mag worden nagedacht, getwijfeld, en 'ik weet het niet' ook een antwoord mag zijn.
Onze gast deze week is Laurens Dassen, lijsttrekker van het pro-Europese Volt. We spreken hem over hun ambitieuze verkiezingsprogramma in drie grote thema's: de verbouwing van onze verzorgingsstaat, de verduurzaming van onze economie, en de complete herinrichting van onze hele democratie.
Zo wil Volt alle toeslagen afschaffen en vervangen voor ‘een nieuwe basistoelage als opmaat naar een universeel basisinkomen’. De partij wil ook de Cito-toets afschaffen, korte vluchten (tot 650 kilometer) verbieden en een ‘permanent burgerberaad op Europees niveau om de stem van Europeanen in Brussel te vergroten’ invoeren. Genoeg stof, kortom, voor discussie.
Wil je vrijblijvend kennismaken met ons journalistieke platform? Schrijf je in voor de proefmail en ontvang elke week een door redacteuren Sander van Dalsum en Milou Meulenbroek geselecteerd verhaal in je inbox: decorrespondent.nl/proefmail
****** Voor de beste en meest privacyvriendelijke luisterervaring kun je terecht in de Correspondent-app. Ontdek 500+ shows en verhalen en ga in gesprek met je favoriete correspondenten. Download de app snel in de app-store! Geen lid? Maak ook onafhankelijke journalistiek mogelijk en krijg toegang tot de app: corr.es/wordlid. ******
Muziek:
Black Gold 360 - Seven Layers of Oak
Featuring
Lucas Dols: Bas
Daan Herweg: Piano
Teus Nobel: Trompet
Bob Roos: Drums
open.spotify.com/track/0wmYKBMCPX…da20743b64f44f9a -
Luisteraars! Hen... wie!? Henri! Henri Bontenbal, de kersverse lijsttrekker van het CDA, geniet nog geen grote naamsbekendheid (hoewel zijn campagneleider hem inmiddels op elk podium met een publiek van meer dan tien mensen hijst).
Ik (Jesse) behoor tot de minieme minderheid die Henri Bontenbal al kende voordat hij Henri Bontenbal, het Kamerlid, laat staan Henri Bontenbal, de lijsttrekker, werd. Hij was namelijk tot een paar jaar geleden de olijke praatpartner van Remco de Boer in de norse energiepodcast Studio Energie. Op een van hun live events fungeerde hij zelfs als begeleidend pianist van zowel Marjan van Loon (Royal Dutch Shell: tenorsaxofoon) als Marjan Minnesma (Urgenda: alt hobo) – immer een man van het midden!
Afijn, deze podcast pleegt de saaiste (en meest inhoudelijke) verkiezingspodcast onder de verkiezingspodcasts te zijn. En het moet gezegd: Henri had het concept aardig te pakken. Voornoemde campagneleider – die beul die Bontenbal een burn-out injaagt – streek omstreeks één uur neer op de bank. We mochten hem rond kwart voor drie ontwaken uit zijn REM-slaap.
Dus waar ging het over? Vooral over energie en klimaat. Kernenergie: goed idee? De waterstofeconomie: moeten we dat willen? Groene industriepolitiek: wat is wijsheid? Moeten we Chinese zonnepanelen, elektrische auto's en windturbines weren van de Europese markt (geopolitiek!)? En: wat vindt Henri eigenlijk van de hoeveelheden vlees die we naar binnen werken? Heeft de intensieve veeteelt toekomst in Nederland? En moeten we niet – veel meer – investeren in alternatieven?
Wil je vrijblijvend kennismaken met ons journalistieke platform? Schrijf je in voor de proefmail en ontvang elke week een door redacteuren Sander van Dalsum en Milou Meulenbroek geselecteerd verhaal in je inbox: decorrespondent.nl/proefmail
****** Voor de beste en meest privacyvriendelijke luisterervaring kun je terecht in de Correspondent-app. Ontdek 500+ shows en verhalen en ga in gesprek met je favoriete correspondenten. Download de app snel in de app-store! Geen lid? Maak ook onafhankelijke journalistiek mogelijk en krijg toegang tot de app: corr.es/wordlid. ******
Muziek:
Black Gold 360 - Seven Layers of Oak
Featuring
Lucas Dols: Bas
Daan Herweg: Piano
Teus Nobel: Trompet
Bob Roos: Drums
open.spotify.com/track/0wmYKBMCPX…da20743b64f44f9a -
Luisteraars! Een nieuwe aflevering van De Grote Verkiezingsshow, dit keer met Caroline van der Plas. We vonden haar op de achtste verdieping van het tijdelijke Tweede Kamergebouw, waar we haar mochten interviewen in een vrijwel leeg kantoor (een ‘Berlijnse bunker’, aldus Jesse). Erg sfeervol was het niet, maar interessant des te meer!
Het programma van BBB is, naar eigen zeggen, ‘realistisch, evenwichtig en toekomstgericht.’ Toch heeft de partij ervoor gekozen om haar plannen niet te laten doorrekenen door het Centraal Planbureau, en op dit moment heeft BBB ook nog geen financiële paragraaf gepubliceerd. Dat roept natuurlijk vragen op.
Zo wijst een conservatieve doorrekening door oud-CPB’er Wim Suyker uit dat BBB veel ideeën heeft om geld uit te geven, maar het niet altijd even duidelijk is waar dit geld vandaan moet komen. ‘Uitvoering van het programma zou het overheidstekort met tenminste 7 miljard euro verder doen toenemen’, schrijft hij.
Veel maatregelen in het BBB-programma zijn bovendien nog voor interpretatie vatbaar. Zo wil de partij het hele toeslagenstelsel afschaffen, maar wat komt ervoor in de plaats? Er staat dat fiscale regelingen ‘die niet efficiënt zijn en/of niet meer werken’ moeten verdwijnen, maar over welke regelingen gaat het dan? De hypotheekrenteaftrek? De landbouwvrijstelling? De bedrijfsopvolgingsregeling?
Waarom is de BBB eigenlijk tegen veelbelovende voedseltechnologieën?
We hebben het met Van der Plas ook over de BBB-plannen voor de woningmarkt, die onlangs nog positief werden gewaardeerd door oud-PvdA-Kamerlid Ed Groot. En we hebben het over technologische innovatie, en dan vooral op voedselgebied. Onlangs sprak Van der Plas verontwaardigd over de 65 miljoen euro subsidie die Nederland steekt in de ontwikkeling van ‘cellulaire agricultuur’ (kweekvlees en fermentatie). Maar als ‘voedselzekerheid’ en 'landbouwinnovatie' voor BBB zulke belangrijke thema's zijn, waarom is ze dan tegen dit soort veelbelovende technologieën? Zou Nederland hier niet juist voorop moeten lopen?
Muziek - Seven Layers of Oak by Black Gold 360.
Featuring
Lucas Dols: Bass
Daan Herweg: Piano
Teus Nobel: Trumpet
Bob Roos: Drums
open.spotify.com/track/0wmYKBMCPX…da20743b64f44f9a -
Het verkiezingsprogramma van GroenLinks/PvdA staat bol van de ambities, ambities die groter zijn dan ooit tevoren. We gaan 100.000 woningen bouwen, waarvan (tenminste) 30.000 sociale huurwoningen per jaar. We gaan de broeikasgasuitstoot met maar liefst 65 procent verlagen in 2030. We willen in recordtempo onze industrie verduurzamen.
Maar in de uitvoering van al deze ambities gaat het vaak trager dan gehoopt. ‘In Nederland ben je zes tot acht jaar aan het praten’, zei Olof van der Gaag van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie onlangs tijdens een rondetafelgesprek. ‘Terwijl het bouwen slechts twee jaar kost.'
Hetzelfde geldt voor woningbouw. Zo ongeveer iedere politieke partij wil 100.000 woningen bouwen, maar woningbouwprojecten lopen vaak vast in de blubber van lokale belangen.
‘Deze tijd vraagt om om kathedralenbouwers die het geduld op kunnen brengen om een plan voor decennia te maken’, zei Frans Timmermans in zijn Abel Herzberglezing. Wij spreken Timmermans over de vraag: hoe bouwen we kathedralen? -
Luisteraars! We dachten: laten we een lekker licht onderwerp bespreken in de laatste aflevering voor de zomerstop. Namelijk: het potentiële uitsterven van de menselijke soort.
Misschien heb je het wel voorbij zien komen in het nieuws – allerlei techneuten uit met name Silicon Valley luiden de noodklok over de razendsnelle ontwikkeling van kunstmatige intelligentie (AI), met ChatGPT als meest pregnante voorbeeld.
Je zou kunnen zeggen: geweldig, de computer kan me helpen bij allerlei vervelende taakjes! En ja, de beloften van AI zijn volgens dit soort techneuten inderdaad enorm, maar de risico's ook. Vergelijk het met nucleaire energie en de nucleaire bom – het een is hartstikke handig, het ander is hartstikke eng.
En wat als de computer ons voorbijstreeft in intelligentie? Worden wij dan ten opzichte van de computer wat wij zelf zijn ten opzichte van de kip? Als je kijkt naar hoe wij omgaan met kippen belooft dat niet veel goeds.
Het klinkt misschien als een thema dat eerder in een sciencefictionpodcast thuishoort. Maar de zorgen van de klokkenluiders zijn oprecht.
Onze gast in deze aflevering, de natuurkundige Otto Barten, heeft zelfs zijn carrière omgegooid om zich op AI te richten. Eerst werkte hij nog aan allerlei oplossingen voor de klimaatcrisis, en hoewel hij zich nog steeds grote zorgen maakt over klimaatverandering, denkt hij dat dit probleem misschien wel nóg belangrijker is – juist omdat het nog zo onderbelicht is. Volgens Barten is AI vergelijkbaar met klimaatverandering in de jaren zeventig: het gevaar is heel reëel, alleen hebben de meeste mensen het nog niet door.
Heeft hij gelijk? En zo ja, wat zijn de redenen om ons grote zorgen te maken over de opkomst van AI?
Leesvoer bij deze aflevering
• De Correspondent een maand lang gratis uitproberen? Dat kan hier! (na een maand wordt je lidmaatschap automatisch opgezegd, tenzij je besluit betalend lid te worden) (https://corr.es/5e4e34)
• Rutger noemde een artikel van Barten dat eerder verscheen in Time: ‘Why Uncontrollable AI Looks More Likely Than Ever’ (https://corr.es/76ce48)
• Barten had het even over een stuk van historicus Yuval Harari dat onlangs in The Economist verscheen: ‘Yuval Noah Harari argues that AI has hacked the operating system of human civilisation’ (https://corr.es/2a1bfc)
• Meer weten over AI? Lees dan de stukken van Correspondent Beter internet Maurits Martijn. (https://corr.es/8f8fa4) -
Luisteraars! We zitten in de shit, aldus onze collega Thomas Oudman. In zijn nieuwe boek Uit de shit. Pleidooi voor meer boeren en minder vee trekt hij ons daar gelukkig ook weer uit.
Stikstof: het is één van de belangrijkste ingrediënten voor plantengroei. In een ver verleden verkreeg de landbouw haar stikstof vooral van organisch afval en uitwerpselen, maar rond 1910 veranderde er iets ingrijpends: dankzij de uitvinding van kunstmest waren we opeens in staat om stikstof uit de lucht te plukken, en in korrelvorm over het land te verspreiden.
Kunstmest heeft ons een hoop gebracht – ongeveer de helft van de wereldbevolking leeft inmiddels van calorieën die mogelijk zijn gemaakt door kunstmest. Maar tegelijkertijd is er inmiddels zo gruwelijk veel kunstmest, of kunstmest-via-beest (uitwerpselen van kippen, koeien, varkens) aan de Nederlandse bodem toegevoegd dat het bodemleven verarmt en de biodiversiteit afneemt – ziedaar de stikstofcrisis.
Thomas stelt in zijn boek voor om deze stikstofkraan volledig dicht te draaien: geen krachtvoer meer voor de veestapel, geen kunstmest meer voor onze weilanden. Boeren zouden niet alleen betaald moeten worden voor het produceren van voedsel, maar ook voor het waardevolle onderhoud van unieke ecosystemen.
Maar is dat wel een goed idee? Is er niet ook wat te zeggen voor loeiend intensieve landbouw? Dat we een klein beetje grond opgeven voor industrievlaktes van Engels raaigras, zodat op de rest verwilderde natuur kan groeien? En zijn de stikstofregels zelf niet een klein beetje krom: waarom moet een festival eigenlijk verboden worden vanwege pietluttige hoeveelheden stikstofuitstoot?
Leesvoer bij deze aflevering:
• Op 13 juni verschijnt bij De Correspondent het boek Uit de shit. Pleidooi voor meer boeren en minder vee, van Thomas Oudman. Reserveer het nu! (https://corr.es/55c11c)
• Lees verder over het stikstofprobleem: 'Hoe komen we uit de shit? Draai de stikstofkraan dicht en laat de natuur haar werk doen'. (https://corr.es/951c0d) -
Beste luisteraars! We zijn weer terug met een jubileumeditie van de podcast, want jawel, De Rudi & Freddie Show bestaat inmiddels zeven jaar! Hartelijke dank voor jullie trouwe support in al die jaren, en op naar de volgende zeven.
We beginnen de aflevering met een 'stondpunt' van Jesse – iets waar hij over van mening is veranderd, namelijk: de economische impact van de Russische gasboycot. Die bleek veel kleiner dan Jesse had gedacht.
Vervolgens bespreken we Rutgers bezoek aan een fascinerende school voor ambitieuze wereldverbeteraars in Londen. De school werkt met 'de drie o's': het richt zich op wereldproblemen die omvangrijk, onderbelicht en overkomelijk zijn. Wij vinden dit een fascinerende lens, die erg goed past bij het motto van De Correspondent: voorbij de waan van de dag.
En dus bespreken we een reeks problemen die onder deze drie o's vallen, van loodvergiftiging tot, jawel, rondvliegend Sahara-zand.
Leesvoer bij deze aflevering:
• In onze niet-zo-vaste rubriek ‘stondpuntjes van Jesse’ noemt Jesse de paper ‘Not even a recession: The Great German Gas Debate in Retrospect’ van Benjamin Moll, Moritz Schularick en Georg Zachmann (PDF download). (https://corr.es/4aa743)
• We bespreken ook een van Rutger zijn meest recente artikelen over een tovenaarsschool voor wereldverbeteraars: 'Maak kennis met het Zweinstein voor wereldverbeteraars (waarschuwing: het is makkelijker om binnen te komen bij Harvard of Oxford)'. (https://corr.es/7735ef)
• Jesse vertelde ook over een onderzoek naar de correlatie tussen fijnstof kindersterfte: ‘Dust pollution from the Sahara and African infant mortality’ (PDF download). (https://corr.es/381845)
Als altijd zijn wij benieuwd naar jullie ideeën en vragen. Je kunt ons bereiken via [email protected]. Tot de volgende! -
In de eerste aflevering van Containerbegrip duiken Maaike en Maite in de verborgen wereld van ons goederenvervoer op zee – en ontdekken ze wie er de touwtjes in handen heeft.
De andere afleveringen vind je hier:
https://decorrespondent.nl/collectie/containerbegrip
Muziek:
Container Park - The Chemical Brothers (Themamuziek)
Una Bravata - Carlo Rustichelli
Foil - Autechre
Symmetry - Speedy J
Joseph Shabason - Deep Dark Divide
Pierre Cavalli - Possarinhos
Mycelia - Björk
Carbon Steel, Four Spheres, Four Drums, Three Synthesizers - Josiah Steinbrick
Moonlit Street - Onra
I’m Tired - Sonny Boy Williamson
The Traitor - Menahan Street Band
Rain Dance - Herbie Hancock
Spheroidal - Jeff Mills
Obsidiana - Nicola Cruz
Qui sait - Ezéchiel Pailhès
Distance - Rhythm & Sound
Colofon:
Verteller Maite Vermeulen • Onderzoek Maite Vermeulen en Maaike Goslinga • Montage en sound design Jacco Prantl en Julius van IJperen • Mixage Julius van IJperen • Factcheck Riffy Bol • Vormgeving Sjors Rigters • Illustraties Seba Cestaro • Art direction Isabelle van Hemert • Development Sterre Sprengers • Eindredactie Jelena Barišić • Coaching Mirke Kist • Transcript Robin Eggens -
Laten we wel zijn: de landbouw en veeteelt zijn hartstikke inefficiënt.
Neem de koe. Hoe maak je een kilo biefstuk? Het begint natuurlijk met zonlicht. Via fotosynthese wordt 1 à 2 procent van de zonne-energie omgezet door planten, waarvan slechts een deel eetbaar is. Om die planten (bijvoorbeeld: soja) te verbouwen, kappen we kilometers regenwoud, om de opbrengst te voeren aan de koe, die al helemaal inefficiënt is. Koeien hebben namelijk de neiging om rond te lopen in de wei, en ja: dat kost energie. Het gevolg is dat je voor één kilo biefstuk maar liefst 25 kilogram voer nodig hebt.
Dan doet de moderne plofkip dat een stuk efficiënter. De kippen bewegen zo min mogelijk en leven zo kort mogelijk, want hoe meer beweging en leven in het beestje, hoe minder eten op jouw bord. In de afgelopen decennia heeft de moderne bio-industrie zo ongeveer alle efficiencyvoordelen uit de boerderijdieren geknepen. De gevolgen voor de kip – 'het meest mishandelde stukje vlees' – zijn overigens verschrikkelijk geweest.
Maar inmiddels is het einde van deze ontwikkeling wel bereikt. De moderne veeteelt is een doodlopende technologie. Eigenlijk is het gewoon een hele rare en omslachtige manier om zonne-energie om te zetten in eiwitten en calorieën.
Alles maar plantaardig dan? Dat zou inderdaad een flinke stap voorwaarts zijn voor dier en planeet. Het is stukken duurzamer om planten meteen op te eten in plaats van ze eerst aan dieren te voeren en daarna de dieren op te eten. Maar eigenlijk zijn ook die planten nog niet de beste oplossing. Planten gebruiken namelijk fotosynthese, en zoals ik (Rutger) al schreef: de efficiëntie van fotosynthese is hoogstens een paar procent. Ter vergelijking: een modern zonnepaneel haalt makkelijk 20 procent!
En het goede nieuws: energie uit zonnepanelen is nu al de goedkoopste vorm van energie. Alles wijst erop dat zonnepanelen nog veel en veel en veel goedkoper worden deze eeuw. Stel dat we die energie via een andere, efficiëntere (oftewel: duurzamere) route dan planten of dieren omzetten in voedsel. Zou dat kunnen? Het antwoord is ja. Dat kan met fermentatie. Oftewel: met schimmels en bacteriën.
We hebben het hier over een van de meest veelbelovende technologieën van dit moment, die de hele landbouw op zijn kop kan zetten, en waar Nederland nu al in vooroploopt. In de toekomst kunnen we een landbouw zonder land hebben, met veel goedkoper, gezonder, lekkerder en gevarieerder voedsel, waarna we al die landbouwgrond gewoon weer terug kunnen geven aan de grutto, de snip en de zandhagedis.
Over dit aanlokkelijke vooruitzicht hebben we het met Adnan Oner, oprichter van het fermentatiebedrijf Farmless. En nee, we hebben geen aandelen! Maar we zijn wel enthousiast.
Leesvoer bij deze aflevering
• Oner stelde dat de volgende pandemie begint in de kippenstallen. Eerder publiceerde Correspondent Voedsel Thomas Oudman daar dit stuk over: De volgende pandemie wordt uitgebroed in kolossale kippenstallen. (https://corr.es/f2ef59)
• We noemden kort dit artikel van Pepijn Vloemans, waarin hij de toekomst van landbouw schetst als een die elektrisch, verticaal en cellulair is. (https://corr.es/e90607)
• En van dezelfde auteur dit interview met journalist en activist George Monbiot. (https://corr.es/9fcd40)
• Jesse begon over een artikel van The Protein Brewer CEO Sue Garfitt: Europe must speed up the route market for novel food technologies. (https://corr.es/8647c0)
• In dit artikel van Techcrunch kom je meer te weten over de plantaardige proteïnen die op dit moment door Nederlandse startup Farmless ontwikkeld worden. (https://corr.es/9491d4)
Als altijd horen we graag wat jullie vinden. We zijn te bereiken op [email protected]. -
Luisteraars! We spraken Marnix van Rij (CDA), staatssecretaris van Financiën.Dat de Belastingdienst het zwaar heeft is geen nieuws. Het is zelfs stokoud nieuws. De staatssecretaris van Financiën was de afgelopen jaren een soort politieke crashtestdummy. Iemand die elk moment weer de laan uit kon worden gestuurd, omdat er ergens bij de Belastingdienst weer een lijk uit een kast donderde (de toeslagenaffaire, de vertrekregeling, totaal verouderde ICT).Daadkrachtige bewindslieden kondigden al heel wat daadkrachtige actieplannen aan: de Brede agenda (2014); de Investeringsagenda (2015); de Herijkte investeringsagenda (2017); Beheerst vernieuwen (2018); Beheerst vernieuwen/Zichtbaar beter (2019); de splitsing van de Belastingdienst (2020). Maar veel beter hebben al die structuuringrepen de situatie niet gemaakt; integendeel.Marnix van Rij legt in de podcast uit dat hij het anders gaat doen: hij wil namelijk niks doen. Geen grote ingrepen, rust in de tent, en eindelijk al het achterstallige onderhoudswerk afronden.Of nu ja, er zijn misschien nog wel een paar dingen om af te schaffen. Nederland kent meer dan honderd fiscale regelingen – belastingdouceurtjes voor Jan en alleman. Kwarttarieven voor kampeervoertuigen, accijnsvrijstellingen voor kleine brouwerijen, hypotheekrentaftrek voor woningbezitters.Als er al een doel is van zulk belastingbeleid, dan wordt dat doel vaak tegen grote kosten behaald. In een Kamerbrief kondigde Van Rij aan dat hij ‘negatief geëvalueerde regelingen [wil] afschaffen, versoberen of aanpassen’. Dat zijn revolutionaire teksten, als je beseft dat slechts een fractie van de fiscale regelingen positief is geëvalueerd door economen.Maar zal het versoberen en afschaffen van regelingen ook echt lukken? Er liggen nu namelijk negatieve evaluaties van het verlaagde btw-tarief op geneesmiddelen, voedingsmiddelen en cultuur. Zullen die populaire belastingkortingen werkelijk verdwijnen? Er is grote politieke druk om het btw-tarief op groente en fruit verder te verlagen (hoewel een vooronderzoek nu al laat zien dat het moeilijk is een juridisch houdbare, gezondheidsbevorderende en doelmatige variant te verzinnen).En wat als een regeling negatief wordt geëvalueerd, maar de regeling wel de achterban van de staatssecretaris raakt? Houdt hij dan de rug recht? Wat bijvoorbeeld te denken van de bedrijfsopvolgingsfaciliteit, een belastingregeling waardoor erfgenamen van bedrijfseigenaren geen belasting zijn verschuldigd over de bedrijven die zij erven (negatief geëvalueerd)? Of de landbouwvrijstelling, waardoor boeren geen vennootschapsbelasting betalen over de winst op hun landbouwgronden (negatief geëvalueerd)?Tot slot bespraken we nog de rol die Nederland speelt in het internationale systeem van belastingontwijking door multinationals. Is Nederland nog altijd een soort belastingparadijs, of is er inmiddels vooruitgang geboekt?Leesvoer bij deze aflevering• We noemden meerdere malen de toeslagenaffaire. Jesse schreef hier eerder een boek over: 'Zo hadden we het niet bedoeld'. (https://corr.es/toeslagenaffaire)• Ook bespraken we een interview met Van Rij in NRC in navolging van de uitslagen van de Provinciale Statenverkiezingen: Staatssecretaris Marnix van Rij over de hervormingen bij de Belastingdienst: ‘Ik vind het veel te lang duren’. (https://corr.es/29c0a9)• De erfbelasting kwam ook aan bod. Meer daarover lees je in dit stuk van Jesse: 'Hoe een goedbedoelde belastingregel voor de bakker op de hoek een goudmijn voor de allerrijksten werd'. (https://corr.es/578c7d)• Met betrekking tot de afschaffing van de btw op groente en fruit noemden we dit artikel van Marjolein Moorman in Trouw: 'Nul btw op fruit en groente is haalbaar én effectief'. (https://corr.es/0f9063)• Aan het einde grepen we even terug op een eerdere aflevering van De Rudi & Freddie Show, waarin we spraken met belastingexpert Gabriel Zucman. (https://corr.es/2d1419)
-
Luisteraars! Ik (Jesse) dacht altijd: de energietransitie duurt een eeuwigheid en kost een fortuin. Een eeuwigheid, want een overgang naar andere energiebronnen is nooit eerder snel gegaan. Van kolen naar olie, van olie naar gas, van gas naar hernieuwbaar – er gingen decennia, zo niet eeuwen overheen.
En het kost een fortuin, omdat hernieuwbare energie nu eenmaal duurder is dan gestolde energie (kolen, gas, olie) uit de grond peuren.
Maar: ik ben bekeerd! Wie nu ziet hoe snel zonne-energie zich ontwikkelt, kan niet anders dan optimistisch zijn. Inmiddels is het omslagpunt zelfs bereikt: zonne-energie is goedkoper dan fossiele energie. In 2000 kostte zonne-energie zo'n 610 dollar per megawattuur over de levensduur van een paneel. Een prijs die ongeveer tien keer hoger lag dan die van een moderne gascentrale (in normale tijden: rond de 60 dollar per megawattuur over de levensduur van de centrale). Maar in 2021 was de mediane prijs van zonne-energie wereldwijd al gedaald tot zo'n 48 dollar per megawattuur (en nog lager in zonnige oorden).
Een verrassend onstuimige opmars
Eigenlijk alle experts zijn verrast door deze onstuimige opmars. In de rapporten van het IPCC, het orgaan dat de stand der klimaatwetenschap samenvat, werd en wordt steevast gerekend met pessimistische technologiekosten. Zelfs het meest gunstige IPCC-scenario uit 2014 ging er bijvoorbeeld van uit dat een geïnstalleerd zonnepaneel in 2050 zo’n 885 dollar per kilowatt ging kosten. In 2021 – dertig jaar voor de deadline – waren de installatiekosten al gedaald naar 820 dollar per kilowatt.
Terwijl zelfs de meest optimistische klimaatscenario's het tempo van kostenmindering onderschatten, krijgen de meest pessimistische klimaatscenario's van het IPCC (RCP 8.5) steevast de meeste aandacht. Wie de wetenschappelijke publicaties achter vrijwel elke schokkende krantenkop leest, zal dit extreme klimaatscenario terugvinden.
Maar dit scenario is volstrekt onrealistisch. Het zou een inktzwarte energiepolitiek vergen: alle windmolens en zonnepanelen zouden moeten worden afgebroken, de prijzen van zon en wind zouden – om onverklaarbare redenen – weer moeten stijgen, en het kolenverbruik zou voor het einde van de eeuw verveelvoudigen. Zelfs onze auto's zouden op kolen moeten gaan rijden (door synthetische brandstof te maken van kolen). Toch wordt dit scenario steevast in de media (en helaas ook in veel wetenschap over de impact van klimaatverandering) beschreven als business as usual, als het scenario dat uitkomt als we niks doen.
Maar business as usual is juist dat de kosten van zon, wind en batterijen kelderen. Business as usual is dat hernieuwbare energie nu al goedkoper is dan fossiele energie.
Kortom, goed nieuws! De meest pessimistische scenario's over een onleefbare planeet zijn in toenemende mate onwaarschijnlijk, terwijl zelfs de meest optimistische scenario's vaak nog niet optimistisch genoeg zijn over de snelheid van technologische ontwikkelingen.
Leesvoer bij deze aflevering
• We hadden het over het artikel 'The Supply Chain to Beat Climate Change Is Already Being Built' van Bloomberg. (https://corr.es/7f8788)
• Verder bespraken we de World Energy Outlook 2010. (https://corr.es/3bcce1)
• Lees ook 'Empirically grounded technology forecasts and the energy transition' (2022) van Rupert Way et al. (https://corr.es/8f2fbf)
• We noemden het boek How Solar Energy Became Cheap (2019) van Gregory Nemet. (https://corr.es/e4e222) -
Hij is nog maar 36 jaar oud, maar wordt nu al gezien als een van de grootste deskundigen als het gaat om de vele, vele manieren waarop (extreem) rijke mensen proberen zo min mogelijk belasting te betalen. We hadden het voorrecht om hem te mogen interviewen tijdens zijn korte bezoek aan Nederland: Gabriel Zucman.
De jonge Franse professor studeerde aan de Paris School of Economics, met ene Thomas Piketty als zijn mentor. Zijn eerste werkdag viel precies op de maandag nadat de bank Lehman Brothers was omgevallen en de financiële crisis begon. En hij is onderdeel van een hele nieuwe generatie van economen die baanbrekend onderzoek doen naar ongelijkheid.
Zelfs als je nog nooit van hem hebt gehoord, dan heb je waarschijnlijk wel een van zijn grafieken gezien – bijvoorbeeld over de dramatische groei van de ongelijkheid in de Verenigde Staten in de afgelopen vijftig jaar. Zijn cijfers zijn eindeloos geciteerd door politici als Bernie Sanders – bijvoorbeeld het feit dat de rijkste 1 procent van de Amerikanen in totaal bijna evenveel vermogen bezit als de armste 90 procent van de bevolking.
Enfin, in deze podcast gaan we behoorlijk de diepte in met Zucman. Hoe groot is de belastingontwijking en -ontduiking door de rijken? Hoe betrouwbaar zijn al die statistieken eigenlijk? En hoe kunnen we het belastingstelsel verbeteren?
Leesvoer bij deze aflevering:
• Zucman stond samen met zijn Frans-Amerikaanse collega Emmanuel Saez eerder in The New York Times als meest zichtbare en polariserende econoom van de Amerikaanse verkiezingen van 2020. (https://corr.es/43d52f)
• We bespraken kort het paper Inequality and Redistribution in the Netherlands van Wouter Leenders et al. (https://corr.es/769cd5)
• Een volledig overzicht van de inkomsten die landen mislopen door winstverschuiving is te vinden op missingprofits.world. (https://corr.es/336f39)
• Lees ook een van de eerdere artikelen van Zucman zelf, The Missing Wealth of Nations, over hoe activa van landen in het buitenland niet goed op waarde geschat worden. (https://corr.es/5d521d) -
Luisteraars! Het is nu iets meer dan vijf jaar geleden dat ik samen met onder anderen de makers van documentaireserie Schuldig een manifest schreef: ‘Schuldvrij!’ Daarin deden we allerlei suggesties voor verbeteringen aan het hele circus rond schuldenproblematiek.
Sindsdien is het politiek getij behoorlijk omgeslagen. Wat indertijd nog politiek onhaalbaar leek wordt nu op een achternamiddag tot wet gestemd. Zo werden tijdens een debat in januari opeens allerlei ingrijpende amendementen aangenomen. Bijvoorbeeld: om de schuldsanering te verkorten (nog maar 18 maanden in plaats van 36 maanden op een houtje bijten voordat je schuldvrij bent) en om de toegang tot schuldsanering te versoepelen (ook bij fraude niet na tien jaar, maar na vijf jaar al toegang tot schuldsanering).
Maar hoewel er nu al veel verbeteringen komen blijft het een tamelijk onnavolgbaar traject. Wij schreven het al in ons manifest: ‘In Nederland is het doodnormaal dat de directeur van V&D naar de rechter kan om die middag nog zijn bedrijf failliet te laten verklaren, maar om als burger van je schulden af te komen moet je eerst een bureaucratische triatlon lopen – ongetraind.’
Daarom praat ik deze podcast met Taco Schaafsma en Martijn Schut, die een voorstel schreven voor een nieuwe Schuldenwet. Een plan dat verdacht veel lijkt op een onlangs ingediende initiatiefnota van Kamerlid Hülya Kat van D66, genaamd ‘Sneller uit de schulden’: één loket, één plan, één regisseur.
Leesvoer bij deze aflevering:
• Ik noemde aan het begin van de aflevering de Initiatiefnota 'Sneller uit de schulden' van D66-Kamerlid Hülya Kat. (https://corr.es/2c1ff7)
• Lees ook het artikel 'Eén Schuldenwet: meer mensen sneller geholpen’ in het tijdschrift Sociaal Bestek, als je meer wilt weten over de Schuldenwet. (https://corr.es/15060b) -
Ze was nog maar drie weken Kamerlid toen Leonie Vestering een amendement indiende met verstrekkende gevolgen voor de Nederlandse veehouderij. Wonder boven wonder ging de meerderheid van de Tweede Kamer akkoord. Zelfs JA21, de PVV en Forum voor Democratie stemden in, al zei de laatste partij achteraf dat het per ongeluk was gegaan. Een paar weken later werd de wet, inclusief het amendement-Vestering, unaniem aangenomen door de Eerste Kamer, en op 21 juni 2021 volgde publicatie in het Staatsblad.
Wat nu alleen nog miste, was de handtekening van de minister. Maar die kwam niet. Op het ministerie van Landbouw beseften de ambtenaren namelijk wat de consequenties waren van het amendement: dit legde een bom onder de hele veehouderij.
Want wat stond er in het amendement? Het waren slechts een paar, ogenschijnlijk onschuldige zinnen: Aan artikel 2.1, eerste lid, wordt een zin toegevoegd, luidende: Onder een redelijk doel wordt in elk geval niet begrepen het kunnen houden van dieren in een bepaald houderijsysteem of een bepaalde wijze van huisvesting.
'Redelijk doel' – het zijn twee cruciale woorden in de Nederlandse dierenwetgeving. Je mag namelijk geen dorst, honger, pijn, verwonding, ziektes, angst of chronische stress veroorzaken bij dieren, en ze ook niet beperken in hun natuurlijke gedrag, tenzij – en hier komt het – je 'een redelijk doel' hebt.
Maar wat is een 'redelijk doel'? Is de grootschalige productie van vlees en zuivel een redelijk doel? En welke prijs mogen dieren daarvoor betalen? In de toelichting van het amendement-Vestering lezen we 'dat het na 2022 niet langer is toegestaan om een dier pijn te doen of bij een dier letsel te veroorzaken, dan wel de gezondheid of het welzijn van het dier te benadelen met als doel om het dier op een bepaalde manier te kunnen huisvesten.'
Zie hier: de reden waarom de ambtenaren in paniek waren. Die 'bepaalde manier van huisvesten' geldt namelijk voor zo ongeveer de gehele veehouderij. Vrijwel alle veedieren worden voortdurend beperkt in hun natuurlijke gedrag, zodat ze kunnen worden gehouden in grote stallen. Dieren wordt systematisch letsel toegebracht en pijn gedaan zodat ze dicht op elkaar kunnen staan. De staarten van varkens worden afgeknipt, kalfjes komen nooit buiten, eendjes zwemmen nooit in het water (tenzij ze worden geëlektrocuteerd in het elektrocutiebad), en ga zo maar door. Zonder dit soort 'houderijsystemen' (lees: bio-industrie) zouden we allemaal véél minder vlees en zuivel kunnen consumeren.
De grote vraag is dus: had de Tweede Kamer wel door waar ze mee instemde toen ze akkoord ging met het amendement-Vestering? Eén ding is zeker: het amendement legt op pijnlijke wijze de spagaat bloot waarin we bijna allemaal zitten. Enerzijds willen we lekker veel vlees eten (bijna 40 kilogram per persoon per jaar), anderzijds willen we van onszelf geloven dat we goed omgaan met dieren. Maar wat als het niet allebei kan?
Daar hebben het over met niemand minder dan Leonie Vestering zelf.
Kijk- en leesvoer bij deze aflevering:
• Leonie Vesterings maidenspeech als Tweede Kamerlid, in april 2021. (corr.es/5655d6)
• Het advies van de Raad van State over het wijzigingsvoorstel van de Wet dieren. (corr.es/6be744)
• Het boek Vasthouden aan jouw idealen, geschreven door Jeroen Siebelink en voormalig PvdD-leider Marianne Thieme. (corr.es/43298a) -
Een derde van de wereldbevolking doet het. Het heeft dramatische gevolgen voor het milieu, het klimaat, vrouwen en de gezondheid van 2,4 miljard mensen. En toch hebben we het er vrijwel nooit over: koken op open vuur.
Luchtvervuiling is zo'n onderwerp dat je niet meer loslaat, als je de cijfers tot je laat doordringen. Ga maar na: de Wereldgezondheidsorganisatie schat dat er tussen 2030 en 2050 ongeveer 250.000 mensen zullen sterven aan de gevolgen van klimaatverandering. Dat is enorm en verschrikkelijk, maar eigenlijk nog maar weinig vergeleken met de impact van luchtvervuiling. Want in dat laatste geval hebben we het namelijk over 10 miljoen doden per jaar. Niet over dertig jaar, maar nu al, ieder jaar weer.
In een grote stad als Delhi verliezen mensen maar liefst tien jaar aan levensverwachting door het inademen van vervuilde lucht. Als de wereld verder opwarmt tot 2 graden hebben we het over 153 miljoen extra doden (!!!). Niet door overstromingen, droogtes, orkanen of tsunami's – maar door de extra luchtvervuiling die het verbranden van al die fossiele brandstoffen met zich mee brengt. Oftewel: eigenlijk is luchtvervuiling een nóg sterkere reden om over te stappen op groene energie.
Maar naast het verbranden van kolen, olie en gas, is ook het binnenshuis verbranden van hout een gigantisch probleem. Deze week hebben we het erover met wetenschapper Esther Boudewijns, die onlangs een groot paper publiceerde in het prestigieuze tijdschrift The Lancet over de implementatie van 'schoon-kokenoplossingen' in armere landen.
Want juist omdat het probleem zo groot is, zijn de oplossingen ook zo veelbelovend. Wie zich bezighoudt met schoon koken, strijdt niet alleen tegen luchtvervuiling, maar ook tegen ontbossing, klimaatopwarming en genderongelijkheid – het zijn namelijk vooral vrouwen die koken. We hebben het hier, kortom, over een win-win-win-winoplossing.
Boudewijns vertelt over haar onderzoek en over de leidende rol die Nederland speelt in het – helaas – nog veel te kleine wereldje van schoon-kookactivisten. Als altijd zijn we benieuwd wat jullie vinden van deze aflevering. We zijn te bereiken op [email protected]
Leesvoer bij deze aflevering:
De studie 'Facilitators and barriers to the implementation of improved solid fuel cookstoves and clean fuels in low-income and middle-income countries: an umbrella review' (2022) in The Lancet, waarvan Boudewijns eerste auteur is. (corr.es/87561d)
Het artikel 'Ten Million a Year' van David Wallace-Wells in de London Review of Books (corr.es/9289e4) en zijn klimaatboek The Uninhabitable Earth. (corr.es/ab74fa)
De Internationale Klimaatstrategie van het kabinet-Rutte IV, waarin Nederland de ambitie uitspreekt om 100 miljoen mensen toegang te geven tot duurzame energie. (corr.es/d2b9be) -
Luisteraars! Een nieuwe aflevering met niemand minder dan de man van moment. Hij is een denker met vele petten: ex-advocaat, presentator, ondernemer, podcaster, journalist, schrijver, twitteraar, enfant terrible van rijk Nederland, professioneel klasseverrader en – in de woorden van Alexander Klöpping (zelf toch ook een talent om in de gaten te houden) – een heuse 'national treasure.'
We hebben het natuurlijk over Sander Schimmelpenninck. De beste man zat verlegen om nog wat media-aandacht en daarom hebben wij speciaal voor de trouwe luisteraars van De Rudi & Freddie Show misschien wel het langste interview over zijn nieuwe pennenvrucht – Sander en de brug – opgenomen. Als je dit hebt geluisterd, kun je met gezag de juiste opinie debiteren op feesten en partijen en hoef je het boekje alleen nog maar te kopen om zo veel mogelijk VVD-stemmers in je omgeving mee lastig te vallen.
We hebben het, natuurlijk, over Sanders vijf radicale voorstellen. Dat wil zeggen: over het belasten van vermogen en erfenissen, over het hervormen van het onderwijs, over het belasten van pensioenen, over het uitkeren van een jubelton aan iedere 25-jarige én over een maatschappelijke dienstplicht.
Verder komen we te spreken over de kantelende tijdgeest en de overwinningen die in de afgelopen jaren al zijn geboekt. Huisjesmelkers worden aangepakt, de jubelton voor rijke kinders is afgeschaft, het lenen van de eigen BV in box 2 is beperkt (lang verhaal – luister de podcast!) en trouwens, is Nederland eigenlijk nog wel een belastingparadijs?
Maar niet te vroeg gejuicht: we zijn er nog lang niet. Natuurlijk is Sander en de brug een pamflet dat met de grote pen is geschreven en kan niet ieder voorstel van de ene op de andere dag worden ingevoerd (het aanpassen van de Grondwet schijnt een dingetje te zijn), maar wat je er ook van vindt: dit zijn de thema's waar we het nú over moeten hebben.
Leesvoer bij deze aflevering:
• Koop het boekje van Sander Schimmelpenninck in onze kiosk: Sander en de brug. Vijf voorstellen voor een eerlijker Nederland (https://corr.es/ec5848)
• Lees ook het stuk 'Ongelijkheid aanpakken? Geef iedereen van 25 een ton', waarin Sander zijn visie op de jubelton uiteenzet. (https://corr.es/b34348)
• Op de website van Het Instituut voor Publieke Economie vind je veel van de berekeningen die Sander in zijn boek maakt ook terug. (https://corr.es/a1aced) - Laat meer zien
