Afleveringen
-
De hele discussie over beloning in het Nederlandse bankwezen is letterlijk totaal ontspoord. Als je geen variabel loon meer kunt geven aan mensen die buitengewoon goed presteren, ben je letterlijk op symptomen aan het inspelen, zegt macro-econoom Arnoud Boot. ‘Dan ben je dus niet meer bezig met wat goed is voor het bankwezen en de financiële sector in het algemeen.’
De Nederlandsche Bank (DNB) legde ABN Amro deze week een boete van 15 miljoen euro op wegens het overtreden van het bonusverbod voor banken die staatssteun ontvangen. De wetgever heeft in 2012 banken die staatssteun ontvangen verboden om bonussen toe te kennen aan raden van bestuur, in 2015 werd dit uitgebreid naar het tweede echelon van de instelling. Volgens Boot zit de hele regulering van de financiële sector helemaal verkeerd in elkaar. ‘Die komt erop neer dat alle winsten privaat zijn als het goed gaat, maar de sector gered moet worden als het slecht gaat.’
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
De Fed heeft gisteren besloten de rente niet te wijzigen. Dat was te verwachten, want het is de vierde keer op rij dat dit besluit wordt genomen. ‘Toch hoorden we wél heel veel andere interessante dingen’, zegt macro-econoom Edin Mujagic.
Wat zei de Fed over de economische situatie?
Om te beginnen: de onzekerheid, waar het de afgelopen maanden heel veel over ging, is iets afgenomen. In de huidige constellatie van ontwikkelingen in de wereld mag dat wel opmerkelijk worden genoemd. Er is nog steeds wel onzekerheid, maar het is iets afgenomen ten opzichte van een aantal maanden geleden. De Fed lijkt vooral in te spelen op het feit dat er wat meer relatieve rust is over de importheffingen in Amerika. De belangrijkste reden om de rente onveranderd te laten is dat het met de Amerikaanse economie redelijk goed gaat. Die groeit keurig, de werkloosheid is laag en de inflatie is niet verslagen, maar dreigt ook niet meer uit de hand te lopen. Dus voor de Amerikaanse centrale bank is er weinig reden om nu iets te doen met de rente.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Zijn er afleveringen die ontbreken?
-
In het economisch discours gaat het eigenlijk al heel lang over hoge schulden. En voorlopig zal dat nog een dankbaar thema blijven. Elke zichzelf respecterende econoom verdiept zich in de schuldenmaterie, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘Naarmate de schulden van landen hoger worden, wordt de inschatting van potentiële risico’s relevanter.’
De meeste aandacht uit naar het voorziene schuldenniveau en economische groei – de motor die voor geld moet zorgen om de schulden binnen de perken te houden. Schulden worden uitgedrukt in percentage van de economie, en dat biedt volgens Mujagic mogelijk een te zonnige kijk op de zaak. ‘Misschien moet je er wat dynamischer naar kijken en rekening houden met de hoge bedragen die veel landen op korte termijn willen uitgeven aan defensie, infrastructuur, de energietransitie en de pensioenrekening.’
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Met de escalatie van de oorlog in Iran en Israël, schudden ook de financiële markten op hun grondvesten. Over en weer worden er raketten afgevuurd, waarbij aan beide zijden ook goed gekeken wordt naar de economische impact. Zo is Iran een enorm belangrijke olieleverancier. Daarnaast heeft Iran de macht om de Straat van Hormuz, een belangrijke route voor de wereldwijde oliehandel, te blokkeren. ‘Elke vorm van spanning daar heeft vrij snel gevolgen voor de wereldeconomie’, merkt macro-econoom Edin Mujagic op.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
De economische gevolgen van het conflict tussen Iran en Israël blijven nog relatief beperkt, ondanks alle heftige geopolitieke en humanitaire gevolgen. De olieprijs is wel wát gestegen, maar er wordt vooral voorgesorteerd op een nog slechter scenario, waarin de echte waardeketen van olie en energie wordt geraakt, zegt Menno Middeldorp, hoofd van Rabo Research. ‘En dat is nog niet het geval, of maar zeer beperkt. Maar als het gebeurt heb je echt een heel groot probleem. Het is een van die gevallen van ‘lage waarschijnlijkheid, hoge impact’.
Nu het conflict verder verdiept, kunnen de scenarioanalyses van eind 2023 voor een belangrijk deel de prullenbak in, zegt Middeldorp. Dat inmiddels ook energie-installaties in Israël en Iran zijn geraakt, wil niet zeggen dat de energievoorziening in de rest van Europa al flink geraakt wordt. ‘Voor Europa is gas daarin het allerbelangrijkst: we zijn nu bijna net zo afhankelijk van gas over zee dan voorheen van Russisch gas. Dus pas als de gasbevoorrading vanuit het Midden-Oosten stokt, kan dat een flinke prijsschok veroorzaken.’
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Al drie dagen in een week tijd staakt personeel van NS in verschillende delen van het land. De vakbonden zijn ontevreden over het in hun ogen magere loonbod dat NS doet bij cao-onderhandelingen, dus wordt er naar een uiterst machtsmiddel gegrepen. Macro-econoom Arnoud Boot merkt op dat de belangen binnen de vakbewegingen ‘niet bepaald parallel lopen met het landsbelang’.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Hoewel de Amerikaanse inflatie stabiliseert, ligt die nog altijd aanzienlijk boven het niveau dat de Fed ambieert. En het is ook nog te vroeg om te concluderen dat alle invoerheffingen van de regering-Trump amper invloed hebben op het gemiddelde prijsniveau in de VS, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘Dit zijn de prijzen die begin mei verzameld zijn, dus dat was misschien nog net iets te vroeg.’
Het effect van heffingsmaatregelen werkt zelden zo snel door, als gevolg van een aantal factoren. Zo hebben veel bedrijven nog voorraden die tegen oude prijzen zijn aangeschaft, waardoor ze de prijzen voorlopig redelijk onveranderd kunnen laten. ‘De krimp van de Amerikaanse economie in het eerste kwartaal werd vooral veroorzaakt doordat bedrijven op grote schaal de aanschaf van spullen die ze in de loop van dit jaar wilden kopen naar voren hebben gehaald, anticiperend op de invoerheffingen.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Een deal over een raamwerk waarbinnen men een staakt-het-vuren overeen hoopt te komen ten aanzien van de handelsoorlog. Dat is de zo zorgvuldig mogelijk geformuleerde definitie van de overeenstemming die China en de VS hebben bereikt in hun handelsoorlogsgesprekken, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘Het betekent niet dat de handelsoorlog ten einde is gekomen, en evenmin dat het einde van de handelsoorlog nabij is.’
Even pauzeren, meer zat er op dit moment kennelijk niet in het vat. Alleen al het feit dat de Amerikaanse handelsminister Howard Lutnick geen details wilde geven over de gesprekken is een veeg teken, zegt Mujagic. En voorlopig lijkt president Donald Trump ook nog niet volledig doordrongen van het besef dat die handelsoorlog en alle heffingen eigenlijk hun doel voorbijschieten. ‘Helaas is dat ook niet de aanleiding voor deze gesprekken, dat is eerder de pijn die de Amerikanen ondervinden van de afgesneden uitvoer van zeldzame metalen door China, en daar kunnen de tech-, auto- en defensie-industrie eigenlijk niet zonder.’
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Iedereen die iets met economie te maken heeft – en dat zijn we in feite allemaal – is benieuwd naar de uiteindelijke gevolgen van de invoerheffingen en de handelsoorlog hebben. En wat ligt meer voor de hand dan in het verleden duiken om te kijken hoe eerdere handelsoorlogsgolven zich uiteindelijk ontwikkelden? Macro-econoom Edin Mujagic stuitte op een onderzoek van twee Amerikaanse economen naar twee grote golven van globalisering – van circa 1860 tot het begin van de Eerste Wereldoorlog én het eind van de Tweede Wereldoorlog tot 2008.
Vertaald naar de huidige handelsoorlog is alvast belangrijk dat de geschiedenis leert dat ingrijpende maatregelen zelden het beoogde effect hebben, zegt Mujagic. ‘Om een voorbeeld te geven: Trump wil met de opbrengst van de invoerheffingen de belasting voor de armste Amerikanen afschaffen én het begrotingstekort verlagen. Dat is veel te naïef: in een ver verleden hebben invoerheffingen inderdaad heel veel opgebracht, maar destijds waren de uitgaven van de Amerikaanse overheid een fractie van wat ze tegenwoordig zijn.’
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Alle seinen stonden op groen voor de ECB om door te gaan met waar de bank al maanden mee bezig is: geld lenen goedkoper maken in de eurozone. En dat gebeurde gisteren ook. De rente van de centrale bank is inmiddels bijna gehalveerd ten opzichte van juni vorig jaar. ‘Die renteverlaging was makkelijker door te voeren voor de ECB, omdat de inflatie gedaald is’, zegt macro-econoom Edin Mujagic.
Komen er nog meer renteverlagingen aan?
Als de ECB overtuigd zou zijn dat de ingezette daling van de inflatie, die inmiddels net onder de 2 procent ligt, zou doorzetten, dan was dat een heel ander verhaal geweest. Dan zou de kans op verdere renteverlagingen aanmerkelijk zijn. Maar als je kijkt naar de inflatieramingen van de economen van de ECB, dan zeggen zij: volgend jaar zal de inflatie nog iets verder dalen, maar in 2027 loopt hij weer op richting 2 procent. Als je het zo bekijkt, is er eigenlijk weinig tot geen reden voor de ECB om hiermee door te gaan.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
De Europese Centrale Bank verlaagt voor de achtste keer in een jaar de rente, om de stagnerende economie in de eurozone te stimuleren. Door dalende inflatie en mondiale onzekerheden is er volgens econoom Edin Mujagić ook deze keer ‘zeker iets te zeggen’ voor die keuze.
De inflatie in de eurozone is gedaald, al mag je daar als centrale bank eigenlijk niet op sturen – at is het verleden. Je moet vooruitkijken. En als je dat doet, zie je een economie die tegenwind krijgt, met name door de handelsoorlog en de onzekerheid die daarmee samenhangt. Tegelijkertijd is de olieprijs gedaald en is de euro sterker geworden. Dat zijn allemaal factoren die, met wat vertraging, ertoe zullen leiden dat de inflatie nog verder afneemt. En los daarvan: de standaard-reactie van de ECB is al jarenlang dezelfde: als het even kan, gaat de rente omlaag. Nou, nu kan het zeker.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Uit welke hoek valt de vólgende grote economische misère vandaan? Sinds we in 2008 de kredietcrisis over ons afriepen, zijn we eigenlijk voortdurend op ons qui vive, beducht voor een nieuwe zwarte zwaan. Een ding is zeker, zegt macro-econoom Edin Mujagic: het volgende grote probleem komt eigenlijk nooit uit de hoek waar de vórige crisis vandaan kwam. ‘Maar het ontslaat je niet van de verplichting ermee bezig te zijn, want het doet er wel degelijk toe.’
Momenteel lijkt de verwachting gerechtvaardigd dat de volgende zwarte zwaan uit de hoek van de staatsschulden komt, zegt Mujagic. Daar gaat het immers wel vaak over, de laatste tijd. ‘Overal zijn ze hoog en stijgend en weinig landen doen er eigenlijk echt iets aan. Maar ik kwam een interessante paper tegen van drie economen over juist dit thema. Zij zeggen dat de private debt een enorme vlucht heeft genomen – leningen of beleggingen in vrij risicovolle, niet-beursgenoteerde activa.’
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
De wereldeconomie gaat dit jaar een periode in met de laagste groei sinds de coronacrisis, meldt de OESO: 2,9 procent in plaats van de ruim 3 procent van vorig jaar. Maar: voor de verandering is het niet primair in de eurozone, maar zijn het vooral landen als de VS en China die de motoren van de wereldeconomie minder snel laten draaien, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘Dat is niet het bericht dat je heel graag hoort over de wereldeconomie.’
Van de groei van 2,8 procent van de Amerikaanse economie van vorig jaar blijft dit jaar nog maar 1,6 procent over – bijna een halvering dus. En om nog wat extra zout in de wonde te gooien, waarschuwt de OESO voor een oplopende inflatie, zegt Mujagic. Al steekt Nederland daar redelijk gunstig bij af. ‘We hebben afgelopen maanden een soort jojo-beweging in de inflatie gezien, van onder de 4 procent naar boven de 4 procent en nu weer naar de 3,3 procent. ‘Dat heeft te maken met het kalendereffect: in de maand daarvoor vielen heel veel schoolvakanties en dat betekent dat hotels, vliegen en reizen vele duurder wordt.’
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
De vier pijlers waar de economie op draait mogen inmiddels bekend worden verondersteld bij de BNR-nieuwsconsument: investeringen van bedrijven, uitgaven van de overheid, het verschil tussen wat je verkoopt aan en koopt in het buitenland, en last but nog least: de consumptie van huishoudens. En gegeven het grote belang van die laatste als vliegwiel van de economie is de grote vraag volgens macro-econoom Edin Mujagic: wanneer draait die motor sneller, en wanneer minder snel? ‘Daarvan hangt heel veel af, voor de ontwikkeling van de economie.’
En dat was nou net het thema van een gedegen publicatie van de economen Joseph E. Stiglitz en Martín Guzmán, dat zoals het een goed wetenschappelijk paper betaamt begint met wat de economische theorie en economische modellen zeggen, aldus Mujagic. ‘De verandering in de consumptie van huishoudens is afhankelijk van zaken als technologische ontwikkeling, toename van de arbeidsproductiviteit en schommelingen in onder meer de energieprijzen, zoals in 2021. Dan houd je minder geld over om te consumeren. Mensen voelen zich door dit soort factoren wat rijker of wat minder rijk.'
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
De Europese Centrale Bank (ECB) zou een voorbeeld moeten nemen aan de verhouding tussen de president van de Verenigde Staten en de voorzitter van de Fed, de Amerikaanse centrale bank. Gisteren hebben Donald Trump en Jerome Powell elkaar gesproken in het Witte Huis, en dat gebeurt niet vaak, zegt macro-econoom Edin Mujagić. ‘In Europa is het “lieve Ursula” en “lieve Christine”.’
Laat me raden, het gesprek in het Witte Huis ging niet over de vakantieplannen van Trump en Powell?
We hebben het hier over twee mannen, waarvan één - de president – de ander – de Fed-baas - nog niet zo lang geleden met de weinig vleiende woorden als loser en dom heeft omschreven. Dus dat heeft de toon van het gesprek wel gezet.
Waar hebben ze het wel over gehad zal je niet verrassen. In de verklaring na afloop zei de Fed dat het is gegaan over economische ontwikkelingen inclusief werkgelegenheid, economische groei en inflatie. Wat de Fed niet zegt, maar wat we wel weten, is de Amerikaanse president weer een poging heeft gedaan om de Fed zover te krijgen de rente te verlagen. Dat weten we omdat de Fed na afloop een verklaring online heeft gezet, en dat is nog ongebruikelijker. Daarin staat dat de Centrale Bank zich laat leiden door economische omstandigheden, zoals de wet voorschrijft, op basis van niet politieke analyse. Dat is heel diplomatiek voor. Laten we met rust, Ik ga de rente niet verlagen, Alleen Omdat jij Daarom vraagt, wij kijken naar economie, wij kijken naar inflatie en op dit moment zeggen die signalen ons dat we niks doen met de rente.
De Fed weet heel goed dat de buitenwereld zich zorgen maakt over de onafhankelijkheid van de centrale. Met deze verklaring willen zie de vrees wegnemen
De president en de Fed-baas spreken elkaar dus niet vaak, waarom is dat zo?
De Amerikaanse president en de voorzitter van de centrale bank spreken elkaar één á twee keer per jaar, alleen in 2008 zijn er meer contactmomenten geweest. Centrale Bank die spreken elkaar één á twee keer per jaar. Dat is Als je historisch kijkt. Een aantal uitzonderingen in het jaar 2008 bijvoorbeeld zijn er veel meer contactmomenten geweest.
Dat wordt gedaan om die schijn van belangenverstrengeling te vermijden. k geloof dat er zelfs geen Amerikaanse president in ieder geval In de moderne geschiedenis niet niet zijn die het vet kantoor van binnenuit hebben gezien.
In de EU gaat dat dus anders?
Mijn hemel zou ik bijna willen zeggen, want Wij hebben hier heel veel contactmomenten tussen Christine Lagarde en Ursula von der Leyen, bijvoorbeeld voorzitter van de Europese Commissie.
De band is best wel goed; ze staan samen op de foto’s, ze lopen hand in hand, ze noemen elkaar bij de voornaam en zeggen ‘lieve Ursula’ en ‘lieve Christine’. De baas van de ECB nodigde Ursula von der Leyen begin dit jaar nog uit op het ECB-kantoor om te praten over rente. Dat zijn allemaal zaken die je in de VS niet ziet. Hier laat Amerika zien hoe het wél moet, en de ECB zou zich daar iets meer van moeten aantrekken.
Er komt een nieuwe baas van de Fed, dat is duidelijk. De termijn van Powell loopt eind mei 2026 af. Na de zomer gaan die namen lekken Natuurlijk en daar gaan markten op reageren .
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Als heel veel landen en beleggers in jouw munt willen beleggen, is dat een goed teken. Dat gaat meestal in staatsobligaties zitten en daar heeft iedereen voordeel van, omdat het de rentes omlaagdrukt. En volgens ECB-baas Christine Lagarde beschermt het je tegen wisselkoersschommelingen, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘Als je handelt met andere landen is het veel makkelijker om te factureren in je eigen munt. Dan hoef je je geen zorgen te maken over de wisselkoers.’
Óók terecht is de opmerking van Lagarde dat het allemaal niet vanzelf komt: je moet er wel wat voor doen. Wát je moet doen? Volgens Mujagic zette Lagarde daar haar ECB-pet af, om die te vervangen door de pet van de raspolitica. ‘Volgens haar moet je meer vrijhandelsverdragen afsluiten met andere landen, zorgen voor diepere kapitaalmarkten waar mensen hun euro’s kunnen beleggen. Én je moet een politieke unie vormen in Europa. Vooral dat laatste zie ik als het bewijs dat de euro, met alles wat eromheen hangt nog niet volwassen genoeg is om die rol in de toekomst te spelen in de wereld.’
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Je hoort het vaker: centrale banken mikken op 2 procent inflatie. Maar waar komt dat cijfer eigenlijk vandaan? En is het werkelijk zo nuttig als vaak wordt beweerd? ‘Ja, het is nuttig, maar niet zozeer om mensen aan te sporen iets te kopen; eerder om schulden dragelijker te maken,’ zegt macro-econoom Edin Mujagic.
Waar komt dat cijfer eigenlijk vandaan?
Dat stamt uit het jaar 1989. We moeten dan naar Nieuw-Zeeland, waar op dat moment een nieuwe bankwet van kracht werd. Die wet regelde hoe de centrale bank moest functioneren. Op een bepaald moment gingen de minister van Financiën en de voorzitter van de centrale bank samen lunchen. Tijdens dat gesprek kwam een belangrijke vraag op tafel: ‘Straks moeten we een soort functioneringsgesprek houden’, zei de minister, ‘maar waarop baseer ik dat eigenlijk?’ De voorzitter van de centrale bank antwoordde: ‘We moeten zorgen voor lage inflatie.’ Hij stelde voor om te mikken op een inflatie tussen de 1 en 3 procent. Daarop zei de minister: ‘Laten we er gewoon 2 procent van maken. Dat is je doelstelling. Over een jaar kijken we of je dat gehaald hebt.’
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Cor Boonstra, oud-topman van Philips die onlangs overleed op 87-jarige leeftijd, was volgens macro-econoom Arnoud Boot een bestuurder die zijn stempel drukte op het Nederlandse bedrijfsleven. ‘Wat me bijblijft is niet zijn persoonlijke leven, maar zijn visie op bedrijfsvoering’, zegt Boot. ‘Hij zag hoe belangrijk structuur en duidelijkheid zijn in een groot bedrijf.’
Een bekende uitspraak van Boonstra was: ‘Ik kan geen bedrijf leiden als het spaghetti is. Ik wil daar asperges van maken’. Spaghetti staat voor een warboel aan verantwoordelijkheden, waar niemand meer weet waar iets begint of eindigt. Bij asperges kun je iemand verantwoordelijk houden voor een duidelijk onderdeel.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Een uitspraak van het Amerikaanse hooggerechtshof, het Supreme Court, zet de scheiding der machten in het land verder onder druk. Als gevolg van het (voorlopige) oordeel lijkt de onafhankelijkheid van de centrale bank ten opzichte van de president verder af te nemen. Een zorgelijke ontwikkeling, zegt macro-econoom Arnoud Boot. ‘De VS beweegt zich weg van de democratie.’
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Voor veel mensen loont werken niet, de houdbaarheid van de welvaartsstaat neemt af en het groeivermogen van de Nederlandse economie daalt. Dat blijkt uit de Monitor Brede Welvaart van het CBS, die gisteren werd gepubliceerd. ‘En dat zijn zeer zorgwekkende constateringen’, zegt macro-econoom Edin Mujagic.
Laten we beginnen bij de eerste constatering. Wat viel je daaraan op?
Het rapport stelt dat er in Nederland volop werk is. Iedereen die wil werken, kan aan de slag. Maar toch gebeurt dat vaak niet. De belangrijkste reden is dat werken voor veel mensen, vooral mensen die uit een uitkering komen, niet loont. Ze verdienen bruto misschien meer, maar omdat ze dan allerlei toeslagen verliezen, houden ze netto soms zelfs minder over. Het gevolg is dan dat mensen er voor kiezen om niet te gaan werken.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
- Laat meer zien
